Tüp bebek tedavisi esnasında dış gebelik gibi bir risk ortaya çıkabilir. Doğal olarak oluşan hamileliklerde olduğu gibi Tüp bebek uygulanan kişilerinde % 2-3 ünde dış gebelik ortaya çıkabilir. Hatta bu oran kendiliğinden gelişen hamileliklerde meydana ge dış gebelik oranından biraz daha fazladır. Çünkü tüp bebek uygulamasına ihtiyaç duyulan kadınların bir bölümünde neden zaten tüplerdeki sorunlardır. Kimi zaman bu sorunlar tüpü tamamen tıkamak yerine kısmi bir tıkanıklığa sebep olmuyorsa transfer ardından embriyoların tüpün içersine geçip burada dış gebeliğe neden olması söz konusu olabilmektedir.

Tüp Bebek tedavisi ardından kanda hamilelik hormonu yeterli seviyesi yükselmeyen kişilerde dış gebelik açısından kesinlikle izlenir. Daha sonra belirli bir hormon seviyesine rağmen, ultrasonografide hamilelik saptanmaması ya da rahim dışında gebelik izlenmesiyle teşhis edilir. Dış gebelik teşhisi konulan hastalarda tedavi çoğunlukla cerrahi olup, daha çok laparoskopik olarak uygulanmaktadır. Çeşitli hastalarda yalnızca gözlemle dış gebelik gerileyebilir ya da dışardan verilen bir ilaçla (Methotrexate) ile de tamamlanabilir.

Tüp bebekte dış gebelik belirtileri nedir?
Tüp bebek uygulamalarında embriyo transferinden 12 gün sonra hamileliğin oluşup oluşmadığı kontrol edilir. Gebelik testi yapıldığı günlerde ultrasonda hamilelik görülemez, bu normaldir: gebelik henüz oldukça küçüktür. Bu sebeple gebelik testi yapıldıktan yaklaşık iki hafta sonra hasta ultrason kontrolüne çağrılır, bu kontrolde hamilelik kesesinin takip edilmesi gerekir. Transferden iki hafta sonra uygulanan ultrason kontrolünde hamilelik kesesinin takip edilememesi dış gebelik bakımından en mühim uyarandır. Bu durumda kanda gebelik testi (B-HCG) değerleri takibe devam edilir, bu duruma göre dış gebelik olduğu kesin olarak netleşirse uygun tedavi verilir.

Dış gebelikte en yaygın olarak ortaya çıkan belirti, kasık ağrısıdır. Fakat tüp bebek uygulamalarında sıklıkla belirtiler başlamadan gebelik testi ve ultrason ile teşhis konur. Belirtiler daha sonra kendini gösterir.

Tüp bebek ardından dış gebelik riski ne kadardır?
Normalde genel toplumda dış gebelik sıklığı yüz gebelikten ortalama biri ya da ikisi dış gebelik olacak kadar kendini gösterir. Tüp bebek yöntemlerinde bu oran biraz daha fazlalaşır. Tüp bebek tedavisi ile gerçekleşen hamileliklerin ortalama yüzde ikisi dış gebeliktir. Tüp bebek uygulanan bütün kişiler ele alındığında dış gebelik meydana gelmesi ihtimali yüzde birin altına düşer çünkü her uygulamada hamilelik gerçekleşmez.

Artış olmasının nedeni olası tüp bebeğe başvuran hastaların önemli bir kısmında tüplerin hasarlı olması ve bu sebeple hamileliğin tüpe yerleşmesidir.

Tüp bebek ardından dış gebelik geçirenler nasıl tedavi edilir?
Çeşitli durumlarda yalnızca izlemek yeterli olurken, dış gebelik kendi kendine de kaybolabilir. Çeşitli durumlarda ise ilaç tedavisi ya da ameliyat gerekli olabilir. Ameliyat çoğunlukla laparoskopik uygulanır. Tüp bebek ardından ortaya çıkan dış gebeliklerin tedavisi normalde oluşan dış gebeliklerle aynı olmaktadır.

Dış gebelik geçirenlere yeniden tüp bebek uygulanabilir mi?
Bir kaç aylık iyileşme dönemi ardından yeniden tüp bebek denemeleri uygulanabilir. Geçirilen dış gebelik operasyonu ya da ameliyatta tüpün alınması tüp bebek ile hamilelik oluşma şansını düşürmez. Tüp bebek uygulamasında hastanın tüplerinin (yumurtalık kanalları) olmaması bir zarar getirmez.

Kimlerde tüp bebek ardından dış gebelik oluşma riski daha fazladır?
Tüplerinin tıkalı olması sebebiyle tüp bebek uygulanan hastalarda risk daha fazladır (%3-4).
Daha önce pelcik enfeksiyon (PID) geçiren kişiler
Daha önce dış gebelik geçirmiş olan kişiler
Heterotopik hamilelik (Aynı anda normal gebelik ve dış gebeliğin birlikte olması)

Aynı anda hem rahimin içerisinde normal bir gebelik olması hem de rahim dışarısında bir dış gebelk olması durumudur ve çok oldukça nadir görülür. 20 bin – 30 bin hamilelikte bir görülen bir durumdur. Fakat tüp bebek uygulamaları ardından bu oran yüzde bire kadar çıkabilir. Özellikle çok sayıda embriyo transferi yapılan kişilerde bu risk daha fazla olur.

Dış gebelik (ektopik gebelik), sperm ile oosit (yumurta hücresi) birleşmesi neticesi meydana gelen hamilelik ürününün normal yerleşim yeri olan rahim içi yerine başka bir yerde ve yaygınlıkla Fallop tüpünde yerleşmesi ve burada gelişmesi neticesi meydana gelen normaldışı bir hamileliktir ve erken evrelerde teşhis edildiğinde operasyon yapılmadan tedavi mümkün olur.

Tüpte Yerleşmiş Dış Gebelik

Tüpün içinde gelişimini sürdüren embriyo bir süre sonra etrafındaki doku deyim yerindeyse “eritir” ve belli bir süre ardından bölgedeki damarlardan birinin ya da birkaçının yırtılması neticesi kanama olur. Dış gebeliğin en büyük ve hayati tehlikesi bu kanamadan dolayıdır. Geç kalınmış bu durumlarda bu kanamayı durdurmak ve hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak için yaygınlıkla operasyona ihtiyaç duyulur.

Bugünün erken teşhis ve tedavi teknikleriyle hastanın erken dönemde başvurması şaartıyla dış gebelik henüz iç kanamaya sebep olmadan tanınmakta ve enjeksiyon şeklinde ilaçlarla operasyonsuz tedavi edilebilmektedir. Ameliyatsız tedavi, erken teşhis edildiğinde %90’lık başarı oranlarına ulaşmıştır.

Anne adaylarına bu konuda düşen görev ise dış gebelik geçirme bakımından hiç bir risk etkeni bulunmasa dahi hamileliğin en erken döneminden itibaren kontrolleri aksatmamaktır.

Bu kontrolde intrauterin (rahimiçi normal yerleşimli) hamileliğin teşhis edilmesi mümkün olacak, ya da dış gebelik teşhis edilirse yine en erken evrelerde enjeksiyon şeklinde ilaçlarla, ameliyatsız tedavi mümkün olabilmektedir.

Dış gebelik kimlerde daha yaygın olarak görülür?

Dış gebelik, gebelik ürününün rahim içine ulaşım yolunun tıkanmasıyla ortaya çıkan bir durumdur.

Dış gebeliğin vuku bulabilmesi için tüplerde ortaya çıkan daralma öyle bir şekilde olmalıdır ki, sperm vajinadan uterusa ve buradan da tüplere geçip yumurta hücresini dölleyebilmeli, ama döllenme neticesi meydana gelen embriyo tüp içinde ilerleyerek rahim içine ulaşamamalıdır.

Yani tüp içinde ya kısmi tıkanıklık oluşmalı (tam tıkanıklık olursa döllenme de oluşamaz), ya da tüplerin “dalgalar” biçiminde embriyoyu uterusa götürücü doğal hareketleri yavaşlamış olmalıdır. Bu durumların ortaya çıkmasına sebep olan bütün etkenler tüplerde dış gebelik oluşmasına yol açabilir.

Dış gebelik nasıl belirti verir?

Dış gebeliğin belirtileri şöyledir:

En erken evrelerde dış gebelik hiçbir belirti ile kendini göstermez.
Normal bir gebelik gibi adet gecikmesi meydana gelir ve gebeliğin diğer belirtileri de olabilir.
Fakat kısa zamanda hamileliğin büyümesiyle beraber tüp gerilmeye başladığı andan itibaren kişilerde belirsiz ağrılar meydana gelir.
Bu ağrılar duyarlı bir hastanın doktora başvurmasını sağlayarak en erken dönemde teşhis koyulmasını mümkün kılabilir.
Hamilelik ilerledikçe bu ağrılar da artmaya başlar.
Bu durumun da sebebi embriyonun tüpün içinde büyümeyi sürdürmesi ve gerilme ile ilgili olarak ağrı oluşturmasıdır.
Hamilelik daha da ilerlediğinde hamileliğin yerleştiği tüp gerginliği daha fazla kaldıramaz ve bir yerinden yırtılır.
Yırtık giderek boyutunu arttırır ve bölgedeki damarlardan karın içine kanama meydana gelir.
Bu dönemde hastanın rahatsızlıkları da değişim gösterir. Artık ağrının yerini kan kaybına bağlı belirtiler almaya başlar.
Meydana gelen kan kaybının düzeyine göre hafif baş dönmesinden bayılmaya ve çok ileri dönemlerde kan kaybı ile ilgili şok gelişimine bağlı belirtiler ortaya çıkar.
Yırtılma ardından hamilelik ürününün gelişimi durur bu sebeple kandaki hamilelik hormonları da hızla azalır ve hormon desteğini kaybeden endometrium (rahim iç tabakası) vajinal kanamayla beraber dökülmeye başlar.
Ne yazık ki bütün dünya çapında dış gebelik, kadının rahatsızlıkalrını gözardı etmesi ya da eşinin doktora götürmemesi sebebiyle en yaygın bu evrede anlaşılır.