Yumurtalıklarda birden fazla bulunan kistlerin tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Polikistik over sendromlu hastalarda ovaryan drilling operasyonu

Bilindiği üzere polikistik over sendromu yumurtalıklarda pek çok küçük kistlerin olduğu bir durumdur. Bu olgularda her ay gelişmesi ve çatlaması beklenen yumurta gelişimi olmaz .Sendromda adet düzensizliği, androjenik yani erkeklik hormonlarının artışı, buna bağlı kıllanmada artış, sivilcelenme görülür. Aynı zamanda kanda hormonlarda dengesizlik vardır. Bu hastaların büyük çoğunluğunda yumurtalayamama sorunu vardır, buna bağlı olarak kısırlık sorunuyla karşı karşıya kalabilirler. Vakalarda yumurtlamayı sağlamak için Klomifen sitrat ( klomen ) kullanılır, ama buna rağmen vakaların % 30 unda bu sorun devam eder. Klomifenle yumurtlayan vakaların da ancak yarısı gebe kalabilir. Klomifenle yumurtlama temin edilemeyen olgulara ilaveten metformin verilebilir. Tüm bunlarla başarı elde edilemeyenlerde bir sonraki basamak gonadotropin yani enjeksiyonlu tedavidir. Yumurtlama problemi olanlarda tedavi sırasında bazı zorluklarla karşılaşılır; Bunlardan biri enjeksiyonlu tedavide dozajı tutturmak sorun olabilir, yumurtalıklar aşırı uyarılabilir, çoğul gebelik olabilir,tedavi pahalıdır. Bu vakalarda normal yoldan gebe kalanlara göre düşük riski daha fazladır.

Polikistik overde laparoskopik cerrahinin yeri;

Bu sendromda yumurtalıkları restore etme fikri 1930 larda ilk ortaya atılıştır. Bunun için laparotomi yani açık ameliyat ile iki taraflı yumurtalıklardan üçgen kama tarzında küçük parçalar çıkarılmıştır. Ancak bunda da operasyon sonrası oluşan batın içi yapışıklıklar başarıyı engellemiştir. Dolayısıyla açık cerrahiden kapalı cerrahiye yani laparoskopiye geçiş olmuştur. İncelenen literatürde 1000 kadına laparoskopik üçgen kama şeklinde yumurtalık çıkarılması veya ablasyon ( doku tahribatı ) uygulanmış ve 6 kür enjeksiyonlu yumurtlatma tedavisi yapılan vakaların % 55 inde gebelik elde edilmiştir. Ovaryan drilling ( yumurtalıkta belli sayıda alanda elektrikle veya lazer ile tahrip etme işlemi ) yapılarak aynı başarı , üstelik çoğul gebelik azaltılarak elde edilebilmiştir.

Bu operasyonla yumurtalıklarda gelişen hormonal değişiklikler şöyle özetlenebilir: Drilling sonucunda erkeklik hormonu olan androjen seviyesi düşer, LH düşerken FSH hormonu artmaya başlar.Yani normalleşme olur. Polikistik over sendromlu hastalarda genel olarak kan şeker metabolizası bozulur, bu tedaviden sonra bunun da olumlu yönde düzeldiği gözlenmiştir.

Yumurtalık dokusunun bu şekilde manipule edilmesi sonucu özellikle erkeklik hormonlarının yoğun olarak üretildiği stroma denilen tabaka küçültülür. Bu da hormonları olumlu yöne kaydırır.

Yumurtalıkta bu işlemi yapmak için başlıca 3 yol vardır; laparoskopik yolla elektrik akımı ile doku tahribi , lazer ile doku tahribi ve sonuncusu ise çoğul biopsiler almaktır. Amaç yumurtalıkta stroma denen kısmın azaltlmasıdır.Üzerinde en çok durulan elektrik akımı ile dokunun haraplanması yöntemidir. Lazer yönteminde de başarı elde edilir ancak bunda yumurtalığa daha çok hasar verilebildiği ve daha fazla yapışıklık olabildiği saptanmıştır. 112 vakada yapılan çalışmada klomifen ve ovaryan drilling yöntemi kullanılmış ve 12, 18, 24 ay sonrasında sırasıyla % 54 , % 68, % 82 gebelik sonucu alınmıştır. Düşük oranı ise % 8 olarak saptanmıştır.

Laparoskopik ovaryan drilling operasyonunda unipolar koter , göbek altı porttan girilen trokardan sevk edilen aletle yapılır. Bunun sebebi ise mümkün olduğunca fallop tüplerinden uzakta , onlara zarar vermeden işlemin yapılmasıdır. Unipolar koter ile herbir yumurtalık üzerinde 4-6 yere termal hasar verilir.

İkincil bakış olarak yapılan tekrar laparoskopisinde 11 kadında yapışıklık gelişmediği gözlenmiştir.Geri kalan 4 hastada ise oluşan yapışıklıklar tül gibi ve sadece yumurtalık çevresinde gözlenmiştir.

Operasyonun etkisi:

Operasyon sonrasında enjeksiyon ile yumurtlama tedavisi daha güven içinde yapılabilir. Çoğul gebelik ve aşırı yumurtalık uyarılması oluşma olasılığı azalmıştır, tedavi daha ucuz olarak tamamlanır.

Laparoskopik olarak ovaryan drilling yapılan polikistik over sendromlu olgularda adetler düzene girer.

Operasyon aşırı obezlerde başarılı olmamaktadır. Vücut kitle indeksi 30 üstünde olmamalıdır, hasta derhal kilo vermeye özendirilmelidir. Çocuk isteği olan hastalarda çocuk olmasına engel sperm bozukluğu, tüplerde tıkanıklık gibi başka bir engel olmamalıdır. Özellikle son yıllarda tüp bebekteki başarılı gebelik neticeleri polikistik over sendromlu hastalarda da yüz güldürücü olmaktadır.

Ovaryan drilling ile menapoz arasında ilişki saptanmamıştır.

Özetle: Polikistik over sendromlu hastalarda yumurtlama temini için kilo fazlası olan hastalarda ideal vücut kitle indeksine ulaşmak ilk aşamadır. Ardından klomifen, metformin, daha ileri safhada ise enjeksiyonlu tedavi ile devam edilir. Hastada ilaveten yapılacak ovaryan drilling başarı oranını arttıracaktır. Tedavi maliyeti azalacak, çoğul gebelik riski ve yumurtalıkların aşırı uyarılması olmayacaktır.