Alkol ve uyuşturucu kullanımı kısa sürede haz verse de davranışsal kontrolü kısıtlar. Bazı davranışlar da aynı şekilde kişiye haz verirken davranışsal kontrolü engeller. Kontrol kaybı, madde bağımlılığında temel noktadır. Bunun yanı sıra bazı davranışlarla uyuşturucular arasındaki sonuçsal benzerlik, bilimi davranışsal bağımlılığı incelemeye itmiştir. Davranışsal bağımlılık terimi, her ne kadar bilimsel bilgiye dayansa da tanımı konusunda sabit bir fikir birliği oluşmamıştır.

Peki, nasıl olur da dış bir etken olmadan bağımlı olunabilir?

Beyin alkol ve uyuşturucuya tepki verdiği kadar davranışlara da verir. Bazı davranışlar beyinde güçlü sinyallere neden olur ve o davranışlar hayatımızı ne kadar sekteye uğratsa da yapmaktan alıkoyamayız kendimizi. Davranışsal bağımlılık öyle ileri seviyelere gelebilir ki, alkol ve uyuşturucu gibi bırakıldığında duygusal boşluğa sürükleyebilir kişiyi. Bu boşluk insanda tedirginlik, uyku sorunu, sinirlilik ve kişilik değişimi gibi durumlara sebep olabilir.

Davranışsal bağımlılığın belirtileri

Madde bağımlılığı gibi davranışsal bağımlılığın da gözle görülür bazı işaretleri ve belirtileri vardır. Aşağıda bunlardan bazılarına yer verdik:

• Davranışa başlangıçta istediğinizden daha uzun süreli ya da daha sık devam etmek.
• Sürekli o davranışı yapma ihtiyacı hissetmek.
• Davranışı bırakma, azaltma ya da kontrol altına almada başarısız olmak.
• Bireyin zamanının çoğunu o davranışla, ona zaman ayarlamakla ya da onun
  etkilerinden kurtulmaya çalışmakla geçirmesi.
• Davranışla ya da ona hazırlayan eylemlerle çok meşgul olmak.
• İş, okul, aile gibi sorumlulukları davranışla daha fazla meşgul olabilmek için göz ardı etmek.
• Davranışı daha rahat yapabilmek için aile ve arkadaşlardan kendini soyutlamak.
• Olumsuz sonuçlarına rağmen davranışa devam etmek.
• Aynı etkiye erişebilmek için davranışın sıklığını ve yoğunluğunu artırmak.
• Davranışı yapamadığı anlarda kişinin huzursuzluk, sinirlilik ve kaygı hissetmesi.

Bağımlılığın tedavisi

Davranışsal bağımlılığın tedavisi ve rehabilite edilmesi çoğu durumda zordur,çünkü alkol ve uyuşturucunun aksine davranışın detoxla atılması mümkün değildir. Örneğin; çok yeme bağımlılığı olan bir insanın hayatından yemeği çıkarması söz konusu olamaz. Dolayısıyla bazı davranışsal bağımlılığı tedavi programları detoks ve perhizden ziyade rehabilitasyon ve iyileşmeye odaklanıyor. Bireyin karşı karşıya olduğu psikolojik sorunların incelendiği bu rehabilitasyon programlarının bağımlılık tedavisinde oldukça başarılı olduğu söylenebilir. Bu programlarda bağımlı bireylerin hayattaki zorluk ve baskılarla başa çıkabilmek için daha sağlıklı yöntemler geliştirmeleri hedeflenir.