Aşırı tüylenme hormonal bozukluktur. Tüylenme (hirsutizm) kadınlarda aşırı miktarda erkeksi siyah kılların olmaması gereken yerlerde (bıyık, çene, göğüs, karın) büyümesidir. Üreme çağındaki kadınların ortalama %8’inde görülebilir. Aşırı tüylenme genellikle testosteron gibi erkeklik hormonlarının fazla üretimi nedeniyle olur. Bazı hastaların kandaki hormon düzeyleri normal de çıkabilir. Belirtileri genellikle barizdir ve basit tetkiklerle kolayca tanı konabilir. Aşırı tüylenmenin tedavisi genellikle altta yatan nedene yöneliktir. Aşırı tüylenmeye karşı Traş önerilmez ama Ağda uygulanabilir. Kozmetik uygulamalar arasında en iyisi laser epilasyondur ama maliyeti yüksektir.

Kılları artıran hormonlar (testosteron) kadınlarda ya yumurtalıktan ya da böbreküstü bezinden gelir. Eğer kıllanma hızlı oluşuyor ve ilerliyor ise nedenini araştırmak gerekir.

Aşırı kıllanma – Hiperandrojenizmin sebepleri
Polikistik over sendromu (PCOS) aşırı androjen üretiminin en yaygın sebebidir.
Doğuştan gelen adrenal tümörler ve diğer androjen üreten tümörler enderdir ve genellikle ortaya çıktıklarında farklı semptomlar gösterirler.
Cushing sendromu, hiperprolaktinemi, akromegali, tiroid bozuklukları
Cushing sendromu 2hipertrikoz ve hirsutizmin her ikisi ile de bağlantılıdır.
Androjenik ve anabolik steroidlerin kullanımı;
Aşırı tüylenme – hirsutizm belirtileri ve tanısı
Tüylenmesi artan kadınların çoğunda bazen hormon artışı yoktur buna idiopatik hirsütizm denir veya polikistik over sendromundan vardır. Prolaktin hormonunun fazla olması, adrenal (böbreküstü) bezin fazla çalışması ve kullanılan bazı ilaçlar da tüylenme yapabilir. Kimi zaman yumurtalık ve adrenal bezdeki tümörler de aşırı tüylenme yapabilir.

Tümör olan hastalarda kıllanma ani ve hızlı başlar. Saçlar dökülür, ses kalınlaşır ve erkek tipi bir yapı oluşur. DHEAS aşırı yükselir. Teşhis için over ve adrenal bez tomografi yapılır. Hirsutizmin tanısında testosteron, androstenedion, DHEAS, 17 alfa hidroksi progesteron ve prolaktin hormonlarına bakılmalıdır. Tüylenmesi olan kadınların kan testosteronu yüksekse bunların % 65-85 kadarında polikistik over vardır.

Kadınların hayatını kabusa çeviren 5 sorun
Adrenal bezlerin büyümesi varsa 17 hidroksi progesteron (OHP) düzeyi yüksek çıkar. ACTH iğnesi (Synacten) sonrası 17-OHP konsantrasyonu >30 nmol/L olması 21-hidroksilaz enzim eksikliği için tanı kriteri olarak kabul edilmektedir. İdiopatik hirsutizminin nedeni bilinmemektedir. Kıl köklerinde kandaki testosterona karşı bir hassasiyet artması vardır. Polikistik over sendromu olan kadınlarda tüylenme yanında saçlarda dökülme, akne, adet düzensizlikleri olabilir. Bu kadınlarda kilo alma ve şeker hastalığı riski vardır.

Aşırı tüylenme için gereken tetkikler
Hirsutizmin gelişimi: yaş, kilo alımı, oral kontraseptiflerin bırakılması
Ani başlangıç ve ilerleme bir tümöre işaret eder ancak yavaş ilerleme bir tümör olasılığını elimine etmez.
Hirsutizmin lokalizasyonu ve hipertrikozdan ayırt edilmesi
Eğer tüylenme aşağıdaki bölgelerde meydana gelmişse kadın hiperandrojenizminden şüphe edilmelidir:
yüz: bıyık, sakal, yanaklar
göğüs duvarı: scapular bölge ve göğüslerin arası
abdomen: göbekten yukarı orta çizgide ya da kasık tüyü ile göbek arasında
kollar ve bacaklar: uylukların iç kısmında tüylenme anormaldir.
Hipertrikoz, aşırı miktarda vücut kılı büyümesinin genel bir durumu anlamına gelir.
Hipertrikoz androjenler ile bağlantılı değildir.
Genetik ve etnik faktörler
Ergenlik dönemi sonrasında başlar, oral kontraseptiflerin bırakılması ve kilo alımı ile şiddetlenir
Glukokortikoidler, fenitoin, siklosporin ve minoksidil hipertrikoza sebep olabilir.
Miyom nedir, belirtileri nedenleri ve tedavisi
Virilizmin klinik belirtileri
Seste derinleşme
Klitoromegali
Saç çizgisinde geçici gerileme
Menstrüasyon ve doğurganlık
Menstrüal bozukluklar;
Diğer muhtemel endokrin anomaliler
Araştırma ve tedavi stratejisi
Androjen aracılı olmayan tüylenme
Tüylenmenin olduğu bölge, androjen nedenli hirsutizmi işaret etmez, yani ağırlıklı olarak bacaklar ve kollar, normal menstrüal siklus ve virilizm belirtilerinin yokluğu.
Daha ileri tetkiklere gerek yoktur.
Aşırı tüylenme / hirsutizm tedavi
Aşırı tüylenme – hirsutizm tedavinde genellikle altta yatan nedene yönelik olarak işlem yapılır. Tedaviye kozmetik uygulamalar ve ilaç tedavisi ile aynı anda yada farklı zamanlarda başlanabilir. Hekimler genellikle her iki yaklaşımdan da yararlanabilir. Aşırı tüylenmeye karşı kıl uzaklaştırıcı etkin uygulamalara rağmen henüz ideal bir tedavi metodu geliştirilememiştir. Aşırı tüylenmeye karşı kesinlikle Traş önerilmez ama Ağda uygulanabilir. Kozmetik uygulamalar arasında en iyisi laser epilasyondur. Bu yöntemlerin ilaç tedavisi ile birlikte yapılması daha yararlı olmaktadır.

Aşırı adet kanaması nedenleri ve tedavisi
Hirsütizm tedavisi sabır gerektirir, ilaç tedavilerinin etkisinin görülebilmesi için ortalama 3-6 ay geçmesi gerekebilir. İlaç tedavisi ile genellikle 6-18 ayda azalır ve daha sonra yeni bir durgunluk içine girer. İlaç olarak oral kontraseptifler, spironolakton, siproteron asetat, finasterid ve flutamid en sık kullanılan ajanlardır. Polikistik over varsa metformin de faydalı olabilir. Aşırı tüylü kişiler ayrıca kilolu ise kilo vermesi çok faydalı olur.

Aşırı tüylenmeye karşı tedavi seçenekleri
Tedavi etmeme, bölgesel tedavi ya da östrojen + antiandrojen
Hafif şiddetli androjen aracılı tüylenme ve düzenli menstrüasyon idiyopatik hirsutizme işaret eder. Daha ileri tetkiklere gerek yoktur.
Tedavi denemesi: bölgesel tedavi ya da östrojen + antiandrojen
Daha kuvvetli androjen aracılı tüylenme

Eğer menstrüal siklus düzensiz ise serum prolaktin yanında serum testosteron tespit edilmelidir. Cushing sendromu 2Elimine edilmelidir (kısa 1,5 mg deksametazon testi).
Pratikte, serum testosteron < 5 nmol/l ve dehidroepiandrosteron sülfat < 20 µmol/l androjen üreten bir tümör olasılığını ortadan kaldırır.
Eğer tüylenme ilerlerse, virilizm belirtileri ya da belirgin şekilde anormal laboratuar sonuçları mevcutsa daha ileri tetkikler yapılmalıdır.
Eğer Cushing sendromu ya da ender bir tümörden şüphe ediliyorsa iç hastalıklarından bir uzmana sevk edilmelidir.
Artmış bir serum testosteron değeri, düzensiz menstrüal siklus ve kısırlık bir jinekoloğa sevki gerekli kılar.
Tedavi seçenekleri çoğu zaman sınırlıdır: kilo verme risk faktörlerini azaltır. İlaç tedavisi çoğu zaman tatmin edici değildir.
Bölgesel tedavi Tıraş etme (tüylenmeyi hızlandırmaz)
Lazer ve fotoepilasyon: ısı ile yok edilen koyu renk kıl köküne odaklanmış ışık enerjisi ve böylece kıl büyümesinin engellenmesi. 3-4 tedavi seansından sonra kıl büyümesi kalıcı olarak %30 azalır. Genellikle iyi tolere edilir ancak pahalıdır.
Hassas ciltler ve cilt kızarıklıkları için bakımı önerileri
Aşırı tüylenmeye karşı ilaç tedavisi
Tüylenme belirli bir zaman gerektirdiğinden, tedavinin maksimal etkisi 9-12 aydan önce görülemez.
Östrojen + bir antiandrojen (siproteron asetat). Eğer hastada düzensiz menstrüal siklus varsa hastada ayrıca doğurganlık sorunları da olabilir. Bu gibi vakalarda bir uzman konsültasyonu gereklidir.
Küçük bir siproteron asetat dozu (2 mg) ile büyük bir doz (25-100 mg) arasında fark yoktur.
Diğer tıbbi tedaviler ile kıyaslandığında yan etkiler bakımından fark yoktur.
Özel vakalarda (uzman doktor)
Deksametazon (doğuştan gelen adrenokortikal hiperplazi)
Spironolakton B
Ketokonazol
Metformin
Eğer hirsutizm olmadan, ayrıca düşünülebilirse PCOS olan hastalar için Antiandrojenler
Flutamid (karaciğer hasarına sebep olabilen androjen bir reseptör blokeri) ve finasterid (5-alfa reduktaz inhibitörü). Her iki ilaç da pahalıdır ve siproteron asetattan daha etkili değildir.
Eflornitin: yüzde kadın hirsutizmi tedavisi için kullanılan merhem (reçete düzenlemesi ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilir)