Hepimizin az veya \u00e7ok zaman zaman kahve tutkusu oldu\u011fu olmu\u015ftur \u00f6yle de\u011fil mi? Bazen bahanesi sohbet, bazen de daha iyi \u00e7al\u0131\u015fmak i\u00e7in zihin a\u00e7\u0131c\u0131 olarak kulland\u0131k kahveyi. Peki ilk \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131 nas\u0131l oldu? Yada ilk kim ke\u015ffetti dersiniz? E\u011fer siz de benim kadar merakl\u0131ysan\u0131z kahvenin y\u0131llarca anlat\u0131lan efsanesini sizlerle payla\u015f\u0131yorum… Efsaneye g\u00f6re kahve, Etiyopyal\u0131 bir \u00e7oban\u0131n kahve \u00e7ekirdekleri yiyen ke\u00e7ilerinin fazla hareketlendi\u011fini fark etmesinden sonra ke\u015ffedildi. Bug\u00fcn ise kafein d\u00fcnyada en fazla kullan\u0131lan beyin uyar\u0131c\u0131s\u0131d\u0131r. B\u00fct\u00fcn b\u00fcy\u00fck dehalar\u0131n hayatlar\u0131na bakt\u0131\u011f\u0131n\u0131zda da pek \u00e7o\u011funun \u00e7al\u0131\u015fmaya ba\u015flamadan \u00f6nce mutlaka kahve i\u00e7tiklerini g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn\u00fcz. Bu konuda en tak\u0131nt\u0131l\u0131 olan ise Ludwig van Beethoven\u2019d\u0131. Beethoven, her sabah kahvesini mutlaka kendisi haz\u0131rlard\u0131 ve bunun i\u00e7in \u00f6zel bir rit\u00fceli vard\u0131. Her bir fincan i\u00e7in 60 kahve \u00e7ekirde\u011fi \u00e7ekerdi ve say\u0131n\u0131n tam olabilmesi i\u00e7in her bir \u00e7ekirde\u011fi tek tek sayard\u0131. Hatta 20. y\u00fczy\u0131l\u0131n en zeki ve \u00fcretken matematik\u00e7ilerinden Paul Erd\u00f6s \u201dMatematik\u00e7i, kahveyi teoremlere d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcren bir makinedir.\u201d demi\u015ftir. Son yap\u0131lan beyin ara\u015ft\u0131rmalar\u0131 ise Erd\u00f6s\u2019\u00fcn bu s\u00f6z\u00fcn\u00fc destekler nitelikte.<\/p>\n

<\/a><\/p>\n

40 y\u0131l hat\u0131r\u0131 olan kahve ile haf\u0131zan\u0131z\u0131 40 kat g\u00fc\u00e7lendirebilir misiniz?<\/strong><\/p>\n

40 kat g\u00fc\u00e7lendirmek \u00e7ok iyimser bir sonu\u00e7 olsa da, ara\u015ft\u0131rmalar g\u00fcnde al\u0131nan 200 mg. kafeinin (yakla\u015f\u0131k 1 b\u00fcy\u00fck boy Starbucks fincan\u0131na denk geliyor) uzun d\u00f6nemli haf\u0131zay\u0131 g\u00fc\u00e7lendirdi\u011fini g\u00f6stermi\u015f durumda; fakat buradaki en \u00f6nemli etkenlerden biri ya\u015f grubunuz. Kafein ile ilgili yap\u0131lan ara\u015ft\u0131rmalar farkl\u0131 ya\u015f d\u00f6nemlerine g\u00f6re de\u011fi\u015fiklik g\u00f6steriyor. Bu d\u00f6nemleri bebeklik- erken \u00e7ocukluk, eri\u015fkinlik ve ya\u015fl\u0131l\u0131k olarak \u00fc\u00e7e ay\u0131rabiliriz.<\/p>\n

Buna g\u00f6re beyin geli\u015fiminin en \u00e7ok ve h\u0131zl\u0131 oldu\u011fu d\u00f6nem olan bebeklik ve erken \u00e7ocukluk d\u00f6neminde t\u00fcketilen kafein, beyin geli\u015fimini geciktiriyor. Yavru s\u0131\u00e7anlar \u00fczerinde yap\u0131lan bir \u00e7al\u0131\u015fmada, bir grup hayvana saf su, di\u011fer grup hayvana ise kafein i\u00e7eren bir s\u0131v\u0131 verilip incelendi\u011finde, saf su verilen grubun beyninde daha \u00e7ok sinir h\u00fccresi ba\u011flant\u0131s\u0131 oldu\u011fu g\u00f6zlenmi\u015f. \u00c7ocuklarda ve gen\u00e7lerde kafein t\u00fcketimi son 30 y\u0131lda %70 artm\u0131\u015f durumda, bu oran eri\u015fkinlerde ise %90\u2019\u0131n \u00fczerinde. V\u00fccudumuza d\u0131\u015far\u0131dan ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z yabanc\u0131 maddeler, beyine ula\u015fmalar\u0131n\u0131 engelleyen kan-beyin bariyeri denilen bir engele tak\u0131lmalar\u0131na ra\u011fmen kafein bu engele tak\u0131lmay\u0131p v\u00fccudun beyin dahil t\u00fcm dokular\u0131na ula\u015fabiliyor. Bebeklik ve erken \u00e7ocukluk d\u00f6nemindeki bu sinir h\u00fccresi geli\u015fimi direkt kafeinin etkisi olabilece\u011fi gibi, beynin kendini yeniden yap\u0131land\u0131rd\u0131\u011f\u0131 uyku s\u00fcresini ve kalitesini bozmas\u0131yla da ilgili olabilir.<\/p>\n

Eri\u015fkinlerde yap\u0131lan ara\u015ft\u0131rmalarda ise sonu\u00e7lar daha farkl\u0131. Kafeinin uzun d\u00f6nem haf\u0131za \u00fczerindeki etkilerini incelemek i\u00e7in yap\u0131lan bir deneyde, 200 mg. kafeinin uzun d\u00f6nem haf\u0131zay\u0131 iyile\u015ftirdi\u011fi g\u00f6sterilmi\u015f. Normalde \u00e7ok az veya hi\u00e7 kahve t\u00fcketmeyen grupla yap\u0131lan bir deneyde kat\u0131l\u0131mc\u0131lara bir dizi foto\u011fraf g\u00f6sterilmi\u015f ve daha sonra bir gruba kafein tableti, di\u011fer gruba ise plasebo tablet (etkinli\u011fi olmayan ila\u00e7 ) verilmi\u015f. Ertesi g\u00fcn iki gruba da bir \u00f6nceki g\u00fcn g\u00f6sterilen foto\u011fraflar, baz\u0131lar\u0131na ufak eklentiler yap\u0131larak yeniden g\u00f6sterilmi\u015f. Aradaki bu de\u011fi\u015fimleri fark edenlerin b\u00fcy\u00fck bir \u00e7o\u011funlu\u011funun ise kafein t\u00fcketen gruptan oldu\u011fu g\u00f6zlenmi\u015f.<\/p>\n

Beynin benzer ama ayn\u0131 olmayan iki nesneyi ay\u0131rabilmesi \u00f6zelli\u011fine \u201cdesen ay\u0131rma\u201d (pattern separation) deniyor ve derin bellek s\u00fcre\u00e7lerinden biri olarak g\u00f6r\u00fcl\u00fcyor. Kafein tabletinin kat\u0131l\u0131mc\u0131lara ilk g\u00fcn foto\u011fraf g\u00f6steriminden hemen sonra verilmesi ise kafeinin dikkat ve uyan\u0131kl\u0131k gibi s\u00fcre\u00e7ler yerine sadece haf\u0131za \u00fczerindeki etkinli\u011fini artt\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6steriyor.<\/p>\n

Peki bu \u00e7al\u0131\u015famadan nas\u0131l yararlanabiliriz?<\/strong><\/p>\n

E\u011fer ders \u00e7al\u0131\u015fmak veya bir toplant\u0131 \u00f6ncesi yapaca\u011f\u0131n\u0131z sunumu hat\u0131rlamak gibi bir d\u00fc\u015f\u00fcnceniz varsa, \u00e7al\u0131\u015fmaya ba\u015flamadan \u00f6nce \u00fcst \u00fcste kahve t\u00fcketmek yerine 12 saatlik kafeinsiz bir d\u00f6neme girmek ve sonras\u0131nda \u00e7al\u0131\u015fmaya ba\u015flarken 1 fincan kahve t\u00fcketmek \u00e7ok daha faydal\u0131 olacakt\u0131r. Ara\u015ft\u0131rmalar d\u00fc\u015f\u00fck miktarlarda al\u0131nan kafeinin uzun d\u00f6nem haf\u0131zay\u0131 geli\u015ftirdi\u011fini fakat y\u00fcksek dozlarda al\u0131nan\u0131n ise bu haf\u0131zay\u0131 zay\u0131flatt\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6steriyor.
\nBaz\u0131 farkl\u0131 \u00e7al\u0131\u015fmalar ise, \u00f6l\u00e7\u00fcl\u00fc i\u00e7ilen kahvenin Alzheimer ve Parkinson\u2019a kars\u0131 korudu\u011funu g\u00f6steriyor. Belki de can\u0131n\u0131z\u0131n kahve \u00e7ekmesi sonu\u00e7ta o kadar k\u00f6t\u00fc bir \u015fey de\u011fildir.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Hepimizin…<\/p>\n","protected":false},"author":4,"featured_media":82699,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[9110],"tags":[23565,3116,35007,35009,35011,35008,35012,35010,35013,24394],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/82698"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/4"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=82698"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/82698\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/82699"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=82698"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=82698"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=82698"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}