Gen\u00e7 ve orta ya\u015f kad\u0131nlarda g\u00f6r\u00fclen bir hastal\u0131kt\u0131r. Stein-Leventhal sendromu ya da yayg\u0131n olarak bilinen ad\u0131 ile polikstik over sendromu (PKOS), en s\u0131k 30 ya\u015f alt\u0131 kad\u0131nlarda g\u00f6r\u00fclen ve overde kal\u0131n bir over dokusu i\u00e7inde iyi huylu bir\u00e7ok kist ile karakterize bir hastal\u0131kt\u0131r.Bu olgularda kronik anov\u00fclasyon yani yumurtlama olmamas\u0131 s\u00f6z konusudur. PKOS beyinde hipofiz bezinden salg\u0131lanan LH ve FSH hormonlar\u0131n\u0131n anormal \u015fekilde \u00fcretilmesinden kaynaklan\u0131r. Bu dengesizlik neticesinde her ay d\u00fczenli olarak overlerden yumurtlama olmaz. Bunun sonucunda da yumurtal\u0131klardan erkeklik hormonu(testesteron) \u00fcretimi artar. Di\u011fer pek \u00e7ok hormonal hastal\u0131k gibi PKOS’nun da nedeni tam olarak bilinmemektedir. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde kabul edilen PKOS ortaya \u00e7\u0131k\u0131\u015f mekanizmas\u0131 kabaca \u015fu \u015fekildedir. LH’daki art\u0131\u015f overde erkeklik hormonu yap\u0131m\u0131n\u0131 artt\u0131r\u0131r. Salg\u0131lanan bu erkeklik hormonlar\u0131 ya\u011f dokusunda \u00f6strojene d\u00f6n\u00fc\u015fmekte, ve bu \u00f6strojen d\u00f6n\u00fc\u015fte LH \u00fcretimini artt\u0131rmakta ve bir k\u0131s\u0131r d\u00f6ng\u00fc ortaya \u00e7\u0131kmaktad\u0131r. Bu k\u0131s\u0131r d\u00f6ng\u00fc kilo kayb\u0131 veya yumurtal\u0131klar\u0131n bask\u0131lanmas\u0131 gibi etkenlerle k\u0131r\u0131labilir. Yine kilo fazlal\u0131\u011f\u0131na ba\u011fl\u0131 olarak v\u00fccudumuzda \u015feker metabolizmas\u0131n\u0131 d\u00fczenleyen hormon olan ins\u00fcl\u00fcne kar\u015f\u0131 bir diren\u00e7 ortaya \u00e7\u0131kmakta ve neticede hormonal denge bozularak yine bu k\u0131s\u0131r d\u00f6ng\u00fc elde edilebilmektedir. Polikistik over hastal\u0131\u011f\u0131 \u00fcreme \u00e7a\u011f\u0131ndaki kad\u0131nlar\u0131n %3 ile 5’ini etkileyen yayg\u0131n bir tablodur. \u0130lk kez 1935 y\u0131l\u0131nda tan\u0131mlanan bu sendromun g\u00fcn\u00fcm\u00fczde hala daha nedeni tam anlam\u0131 ile bilinenemekte ve bu nedenle tedavisi konusunda da bir fikir birli\u011fi sa\u011flanamamaktad\u0131r.<\/p>\n

Belirtiler<\/p>\n

Hastal\u0131k genelde adet d\u00fczensizli\u011fi, sivilce, ya\u011fl\u0131 cilt, t\u00fcylenmede art\u0131\u015f, infertilite (k\u0131s\u0131rl\u0131k), ve kilo art\u0131\u015f\u0131 gibi belirtiler verir. Polikistik over sendromu ilk kez ergenlik d\u00f6neminde adet kanamalar\u0131n\u0131n ba\u015flamas\u0131 ile tan\u0131n\u0131r. Bu d\u00f6nemde adet d\u00fczensizlikleri en \u00f6nemli uyarand\u0131r ve neredeyse hastalar\u0131n %75’inde g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. En s\u0131k rastlan\u0131lan d\u00fczensizlik seyrek adet g\u00f6rme \u015feklindedir. Zaman zaman amenore yani hi\u00e7 adet g\u00f6rmeme olabilir. Gecikmeyi takiben g\u00f6r\u00fclen kanama genelde fazla miktarda ve uzun s\u00fcreli olur. Bu d\u00fczensizlik yumurtlamada bir bozuklu\u011fun i\u015faret\u00e7isidir. Yeni adet g\u00f6rmeye ba\u015flayan gen\u00e7 k\u0131zlarda PKOS olmasa bile bu t\u00fcr bozukluklar ilk 2 y\u0131l boyunca normalde de g\u00f6r\u00fclebilir. Adet d\u00fczensizli\u011fi nedeni ile hekim kontrol\u00fc d\u0131\u015f\u0131nda do\u011fum kontrol hap\u0131 gibi d\u00fczenleyici ila\u00e7lar\u0131n kullan\u0131lmas\u0131 PKOS tan\u0131s\u0131n\u0131 geciktirebilir. Androjen ad\u0131 verilen hormonlar testosteron gibi steroid hormonlard\u0131r ve erkeklerde y\u00fcksek miktarlarda bulunurken kad\u0131nlarda \u00e7ok daha d\u00fc\u015f\u00fck miktarlarda salg\u0131lan\u0131rlar. PKOS hastalar\u0131nda androjen hormonlar\u0131 olmas\u0131 gerekenden daha fazla miktarlarda bulunur ve bu nedenle erkek tipi t\u00fcylenme, sivilce ve hatta erkek tipi sa\u00e7 d\u00fck\u00fclmesi ortaya \u00e7\u0131kabilir. PKO sendromunda yumurtlama bozukluklar\u0131n\u0131n olmas\u0131 ve adet d\u00fczensizli\u011finin g\u00f6r\u00fclmesi nedeni ile k\u0131s\u0131rl\u0131\u011f\u0131n bir problem olarak ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131 \u015fa\u015f\u0131rt\u0131c\u0131 de\u011fildir. K\u0131s\u0131rl\u0131k PKOS vakalar\u0131nda %100 bir bulgu de\u011fildir. Hatta baz\u0131 hastalar PKOS bulgular\u0131na ra\u011fmen d\u00fczenli yumurtlayabilirler ve \u00e7ok kolay gebe kalabilirler. Ancak yine de PKOS gebelikte gecikmelere ve k\u0131s\u0131rl\u0131\u011fa yol a\u00e7an \u00f6nemli bir etkendir. PKOS hastalar\u0131 genelde gebe kalmak i\u00e7in tedaviye gereksinim duyarlar. PKOS hastalar\u0131n\u0131n yakla\u015f\u0131k %40’\u0131nda \u015fi\u015fmanl\u0131k problemi vard\u0131r. \u015ei\u015fmanl\u0131k baz\u0131 hastalarda tek ba\u015f\u0131na di\u011fer belirtileri ba\u015flatabilir. Bu t\u00fcr vakalarda kilo kayb\u0131 sa\u011fland\u0131\u011f\u0131nda sorunlar tamamen ortadan kalkabilir.<\/p>\n

Tan\u0131<\/p>\n

Polikistik over sendromu tan\u0131s\u0131 klinik bulgular, laboratuvar tetkikleri ve ultrason incelemesinin bir arada de\u011ferlendirilmesi ile konur. En de\u011ferli tan\u0131 y\u00f6ntemlerinden birisi transvajinal ultrasonografi incelemesidir. Ultrasonografide yumurtal\u0131k kenarlar\u0131nda \u00e7ok say\u0131da k\u00fc\u00e7\u00fck kist saptan\u0131r. Bu kistler sadece birka\u00e7 milimetre \u00e7ap\u0131ndad\u0131r ve tek ba\u015flar\u0131na sorun yaratmazlar. Kistlerin kayna\u011f\u0131 geli\u015fen ancak yumurtlama ile at\u0131lmayan follik\u00fcllerdir. Zaman i\u00e7erisinde bunlar\u0131n say\u0131lar\u0131 art\u0131\u015f g\u00f6sterebilir.<\/p>\n

Polikistik over (PKO), ultrasonografide yumurtal\u0131klar\u0131n g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc ifade eden bir tan\u0131md\u0131r. Polikistik over sendromu ile kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131lmamal\u0131d\u0131r. Pek\u00e7ok kad\u0131n\u0131n ultrasonografik g\u00fcr\u00fcnt\u00fcs\u00fc polikisitk olabilir ancak hormonal de\u011ferler ve klinik tablo tamamen normal bulunur. Genel pop\u00fclasyonda kad\u0131nlar\u0131n %20’sinde polikistik g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015fl\u00fc overler vard\u0131r. Polikistik over sendromu (PKOS) ise bir belirtiler grubudur ve hastal\u0131\u011f\u0131 yani patolojiyi ifade eder. PKO ve PKOS iki farkl\u0131 tan\u0131md\u0131r.<\/p>\n

PKOS tan\u0131s\u0131nda kan hormon de\u011ferleri de \u00f6nemlidir. Kanda androjen d\u00fczeylerinin, LH ve FSH oranlar\u0131n\u0131n \u00f6nemi vard\u0131r. LH\/FSH oran\u0131n\u0131n 3’\u00fcn \u00fczerinde olmas\u0131 PKOS lehine bir bulgudur. Yine adetin 21. g\u00fcn\u00fc bak\u0131lacak kan progesteron de\u011ferleri yumurtlama olup olmad\u0131\u011f\u0131 hakk\u0131nda bilgi verir.<\/p>\n

Son y\u0131llarda yap\u0131lan \u00e7al\u0131\u015fmalar PKOS ile ins\u00fclin hormonu aras\u0131nda ili\u015fki oldu\u011funu g\u00f6stermi\u015ftir. \u0130ns\u00fclin pankreastan sal\u0131nan bir hormondur ve h\u00fccrelerin glukozu(\u015fekeri) kullanmalar\u0131n\u0131 sa\u011flar. PKOS’da h\u00fccrelerde ins\u00fcl\u00fcne kar\u015f\u0131 bir diren\u00e7 vard\u0131r. Bu nedenle pankreas durumla ba\u015fa \u00e7\u0131kabilmek i\u00e7in daha fazla ins\u00fclin salg\u0131lar. Bu y\u00fcksek dozda ins\u00fclin yumurtal\u0131klar\u0131 etkileyerek yumurtlamay\u0131 engeller ve sonu\u00e7ta androjenlerde art\u0131\u015f olur. \u0130ns\u00fcl\u00fcn direnci PKOS’lu zay\u0131f kad\u0131nlar\u0131n %30’unda saptan\u0131rken \u015fi\u015fman kad\u0131nlarda bu oran %75’e kadar ula\u015fmaktad\u0131r.<\/p>\n

Uzun d\u00f6nemdeki riskler<\/p>\n

PKOS’un uzun d\u00f6nemde yaratabilece\u011fi sorunlar ve riskler hem ins\u00fclin hem de androjen fazlal\u0131\u011f\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r. Y\u00fcksek miktarlarda ins\u00fclin uzun d\u00f6nemde tip 2 diabet yani \u015feker hastal\u0131\u011f\u0131 riski ta\u015f\u0131r. Bu t\u00fcr diabet genelde s\u0131k\u0131 diyet ve a\u011f\u0131zdan al\u0131nan ila\u00e7lar ile kontrol alt\u0131na al\u0131nabilir. Kilo sorunu olan, tedavi edilmemi\u015f PKOS hastalar\u0131n\u0131n %25-35’inde 30’lu ya\u015flarda tip 2 \u015feker hastal\u0131\u011f\u0131 ortaya \u00e7\u0131kar. PKOS’da g\u00f6r\u00fclen hormonal de\u011fi\u015fiklikler tansiyon problemlerini de beraberinde getirirler. Ayn\u0131 zamanda bu hastalarda kolesterol y\u00fcksekli\u011fi de ortaya \u00e7\u0131kar. Her iki durumda kalp hastal\u0131\u011f\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131nda y\u00fcksek risk fakt\u00f6rleridir.<\/p>\n

Uzun s\u00fcreli adet d\u00fczensizlikleri endometrium kanseri riskini artt\u0131r\u0131r. Yumurtlama olmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in endometrium \u00fczerinde progesteron hormonu deste\u011fi olmaz ve bu nedenle endometrium uzun s\u00fcre sadece \u00f6strojene maruz kal\u0131r, bu nedenle kanser riski artar.<\/p>\n

Tedavi<\/p>\n

Adet d\u00fczensizli\u011fi<\/p>\n

Daha \u00f6nce belirtti\u011fimiz gibi PKOS’da ov\u00fclasyon problemlerine ba\u011fl\u0131 olarak d\u00fczensiz ve yo\u011fun kanamalara s\u0131k\u00e7a rastlan\u0131r. Bu nedenle tedavide as\u0131l ama\u00e7 yumurtlamay\u0131 yeniden sa\u011flamakt\u0131r. E\u011fer \u00e7ocuk iste\u011fi varsa yumurtlamay\u0131 uyar\u0131c\u0131 ila\u00e7lar kullan\u0131labilir ancak olas\u0131 yan etkileri nedeni ile bu t\u00fcr ila\u00e7lar uzun s\u00fcreli kullan\u0131lamazlar. Fazla kilolar hem PKOS’lu hem de PKOS olmayan hastalarda adet problemlerine yol a\u00e7an nednelerden biridir. Ya\u011f dokusunda fazla miktarda \u00f6strojen \u00fcretilmesi nedeni ile ov\u00fclasyon bozukluklar\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. \u015fi\u015fman hastalarda kilo verilmesi \u00e7o\u011fu zaman yumurtlaman\u0131n yeniden ba\u015flamas\u0131 i\u00e7in yeterli olmaktad\u0131r.<\/p>\n

35 ya\u015f\u0131ndan k\u00fc\u00e7\u00fck ve \u00e7ocuk istemeyen hastalarda adetleri d\u00fczene sokmak i\u00e7in do\u011fum kontrol haplar\u0131 en s\u0131k tercih edilen ila\u00e7 gurubudur. \u0130kinci s\u0131rada ise adetin 15. g\u00fcnnden sonra kullan\u0131lan progesteron ila\u00e7lar\u0131 gelir. Her iki ila\u00e7 grubu da adetleri d\u00fczene sokar.<\/p>\n

\u0130nfertilite<\/p>\n

Yumurtlama bozuklu\u011funa ba\u011fl\u0131 infertilite problemi ya\u015fayan kad\u0131nlar\u0131n %70’inde sorun PKOS’dur. Bu durum \u015fi\u015fman hastalarda daha belirgindir. \u00c7ocuk iste\u011fi olan PKOS hastalar\u0131nda ilk planda yap\u0131lmas\u0131 gereken kilo verilmesidir. %5 civar\u0131nda bir kilo kayb\u0131 genelde yumurtlaman\u0131n ba\u015flamas\u0131 i\u00e7in yeterlidir. PKOS hastalar\u0131nda yumurtlamay\u0131 uyar\u0131c\u0131 ila\u00e7lardan en etkili olan\u0131 klomifen sitrat\u0131r. Bu ila\u00e7 hekim kontrol\u00fc alt\u0131nda kullan\u0131l\u0131r. Klomifenin ba\u015far\u0131s\u0131n olmas\u0131 durumunda ise iki ana yakla\u015f\u0131m s\u00f6z konusudur. Bunlardan ilki enjekte edilerek kullan\u0131lan hormonlar ile yumurtal\u0131klar\u0131 uyarmak ve daha sonra a\u015f\u0131lama (inseminasyon) yapmakt\u0131r. Bu tedavi ile %62’ye varan ba\u015far\u0131 oranlar\u0131 bildirilmi\u015ftir. Bu tedavinin en \u00f6nemli komplikasyonu ovarian hiperstim\u00fclasyon sendromu ve \u00e7o\u011ful gebeliklerdir. Tedavi son derece titiz bir yak\u0131n kontrol alt\u0131nda ve konuya hakim hekimlerce yap\u0131lmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n

\u0130kinci alternatif ise laparoskopik diatermidir (LOD). Burada laparoskopi ile kar\u0131n bo\u015flu\u011funa girilir, yumurtal\u0131klar koter ya da lazer ile yak\u0131larak \u00fczerlerinde k\u00fc\u00e7\u00fck delikler a\u00e7\u0131l\u0131r. Tedavinin mekanizmas\u0131 bilinmemekle birlikte d\u00fczenli yumurtlamay\u0131 sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 ve klomifene olan cevab\u0131 iyile\u015ftirdi\u011fi g\u00f6zlenmi\u015ftir. LOD sonras\u0131 12 ay i\u00e7inde kendili\u011finden gebelik oranlar\u0131 %60-80 aras\u0131ndad\u0131r. LOD’un ba\u015far\u0131s\u0131 infertilite s\u00fcresi 3 y\u0131ldan az olanlarda ve LH d\u00fczeyleri 10’dan fazla bulunanlarda daha iyidir.<\/p>\n

T\u00fcylenme<\/p>\n

Androjen ad\u0131 verilen erkeklik hormonlar\u0131n\u0131n fazlal\u0131\u011f\u0131na ba\u011fl\u0131 olarak ortaya \u00e7\u0131kan t\u00fcylenme (hirsutizm) PKOS’lu vakalarda s\u0131kl\u0131kla g\u00f6r\u00fclen bir durumdur. Baz\u0131 kad\u0131nlar bunu dert etmezken baz\u0131 kad\u0131nlarda as\u0131l hekime m\u00fcracaat sebebidir. Baz\u0131 durumlarda t\u00fcylenme hormonal dengesizli\u011fe ba\u011fl\u0131 de\u011fildir ve yap\u0131sal olabilir. Var olan t\u00fcyler tedavi ile yok edilemez bu nedenle bleaching ya da epilasyon gereklidir.<\/p>\n

Do\u011fum kontrol haplar\u0131 kandaki androjen d\u00fczeylerini d\u00fc\u015f\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcnden yeni t\u00fcy \u00e7\u0131kmas\u0131n\u0131 engelleyebilirler. Bu ama\u00e7la en s\u0131k kullan\u0131lan ila\u00e7 cyproterone asetat ad\u0131 verilen bir maddedir. Di\u011fer baz\u0131 ila\u00e7lar ile birarada ya da tek ba\u015f\u0131na kullan\u0131labilir. Hirsutism tedavisi uzun s\u00fcreli bir tedavidir. Ba\u015far\u0131 i\u00e7in 8-18 ay tedavi gerekebilir. Bunun nedeni k\u0131l b\u00fcy\u00fcmesinin yava\u015fl\u0131\u011f\u0131d\u0131r.<\/p>\n

PKOS ile ins\u00fclin rezistans\u0131 s\u0131kl\u0131kla bir arada g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcnden PKOS tedavisinde yeni yakla\u015f\u0131mlardan biri de ins\u00fclin duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 artt\u0131ran ila\u00e7lar\u0131n kullan\u0131m\u0131d\u0131r. Bu konuda yeterli say\u0131da \u00e7al\u0131\u015fma olmamakla birlikte ilk sonu\u00e7lar ba\u015far\u0131 oranlar\u0131n\u0131n y\u00fcksek oldu\u011fu y\u00f6n\u00fcndedir.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Gen\u00e7…<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":7873,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1576],"tags":[549,310,4597,5186,5332],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7872"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=7872"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7872\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/7873"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=7872"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=7872"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=7872"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}