Baz\u0131 kad\u0131nlar adet gecikmesi ya\u015fayabilirler. Ergenlik \u00e7a\u011f\u0131ndan itibaren kad\u0131nlar adet g\u00f6rmeye ba\u015flarlar ve giderek kanamalar d\u00fczen kazan\u0131r. Ayl\u0131k kanamalar yumurtal\u0131klarda b\u00fcy\u00fcyen yumurtan\u0131n \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r. Genellikle 28 g\u00fcnde bir adet kanamalar\u0131 olur. Bu d\u00fczen; zaman zaman hastal\u0131klar, kilo de\u011fi\u015fimi, mevsim de\u011fi\u015fimi, stres ve di\u011fer bir\u00e7ok fakt\u00f6r taraf\u0131ndan etkilenir ve adet zamanlar\u0131 de\u011fi\u015febilir. Y\u0131lda bir-iki defa adet d\u00fczensizli\u011fi olabilir. Ancak adet kanamas\u0131 gecikmesi senede bir-iki defadan daha s\u0131k oluyorsa, yani seyrek adet kanamas\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcyor veya uzun s\u00fcreli kanama g\u00f6r\u00fclm\u00fcyorsa gerekli incelemeler yap\u0131larak durumun a\u00e7\u0131kl\u0131\u011fa kavu\u015fturulmas\u0131 ve tedavi edilmesi kad\u0131nlar\u0131n genel sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u00e7ok \u00f6nemlidir.
\nKad\u0131nlarda adet yerine periyot, d\u00f6ng\u00fc, menses, regl, mens, siklus, gibi t\u0131bbi terimler kullan\u0131l\u0131r. Halk aras\u0131nda ise adetler ay hali, renkli olmak, hastalanmak gibi s\u00f6zlerle tan\u0131mlan\u0131r.<\/p>\n

Kad\u0131nlarda normal adet d\u00f6nemi; 21 ile 35 g\u00fcnler aras\u0131nda ve ortalama 28 g\u00fcnde bir olmakta, 2-7 g\u00fcn s\u00fcrmekte ve yakla\u015f\u0131k 20-60 mililitre kanama olmaktad\u0131r. Yedi g\u00fcnden uzun, 80 ml\u2019den fazla kan kayb\u0131 olan, 21 g\u00fcnden k\u0131sa aral\u0131klarla ya da 35 g\u00fcnden daha uzun aral\u0131klarla kanama oldu\u011funda nedenlerinin ara\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131 gereklidir.<\/p>\n

Normal adet d\u00fczeninde problemler ortaya \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131nda; s\u0131k adet g\u00f6rme (20 g\u00fcnden k\u0131sa s\u00fcrelerde), seyrek adet g\u00f6rme ( 35 g\u00fcnden uzun: 2-3 ayda bir. Adet d\u0131\u015f\u0131 d\u00f6nemlerde kanamalar), fazla miktarda adet g\u00f6r\u00fclmesi, kanama s\u00fcresinin uzamas\u0131, miktar\u0131n\u0131n \u00e7ok fazla olmas\u0131, 8-10 g\u00fcn devam etmesi, g\u00fcnde 6-12 ped kullan\u0131lmas\u0131 gibi belirtiler ortaya \u00e7\u0131kar. Adet miktar\u0131n\u0131n az olmas\u0131 do\u011fum kontrol hap\u0131 ve benzeri ila\u00e7 kullanan kad\u0131nlarda, baz\u0131 \u00f6zel hormonlu rahim i\u00e7i ara\u00e7 kullananlarda normaldir.<\/p>\n

Adetlerin 35 g\u00fcnden daha uzun s\u00fcrede g\u00f6r\u00fclmesine \u201coligomenore\u201d; adet g\u00f6rememeye ya da en az alt\u0131 ay adet olmamas\u0131na ise \u201camenore\u201d denilir. Belli d\u00f6nemler d\u0131\u015f\u0131nda bu bulgular normal olarak kabul edilmez. Ergenlik \u00f6ncesinde, hamilelik, emzirme ve menopoz d\u00f6nemlerinde adet olunmamas\u0131na \u201cfizyolojik amenore\u201d denilir ve normaldir.<\/p>\n

E\u011fer bir gen\u00e7 k\u0131z 15-16 ya\u015f\u0131na gelmi\u015f ve hala adet g\u00f6rememi\u015fse, mutlaka sebepleri ara\u015ft\u0131r\u0131lmal\u0131d\u0131r.
\nAdet gecikmesinde ilk ne d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmelidir?
\nNormal adet g\u00f6ren bir kad\u0131nda adet kanamas\u0131n\u0131n gecikmesi durumunda ilk \u00f6nce gebelik akla gelebilir. Kad\u0131n\u0131n hamile olmad\u0131\u011f\u0131 ispatland\u0131ktan sonra adet gecikmesinin di\u011fer nedenleri ara\u015ft\u0131r\u0131l\u0131r. \u0130kinci muhtemel neden herhangi bir \u015fekilde o d\u00f6ng\u00fcde yumurtlama olmamas\u0131d\u0131r.<\/p>\n

D\u00fczenli adet kanamas\u0131 g\u00f6ren bir kad\u0131nda beklenmedik bir \u015fekilde ortaya \u00e7\u0131kan gecikmenin nedeni stres, mevsimsel de\u011fi\u015fiklikler, mekan de\u011fi\u015fiklikleri de olabilir.<\/p>\n

A\u011f\u0131r fiziksel egzersizler yapan kad\u0131nlarda da adet gecikmesi s\u0131kl\u0131kla izlenir. Bu duruma en iyi \u00f6rnek sporcular ve balerinlerdir.
\nAlways
\nAdet d\u00f6ng\u00fcs\u00fcn\u00fcn gecikmeli oldu\u011fu hastal\u0131klar\u0131 incelersek;
\nHormon bozukluklar\u0131: Adet gecikmelerinin hormona ba\u011fl\u0131 nedenlerini anlayabilmek i\u00e7in kanda baz\u0131 hormonlar bak\u0131l\u0131r. \u0130lk planda gen\u00e7 kad\u0131nlarda gebelik olas\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 elemek i\u00e7in kanda beta HCG testi yap\u0131lmal\u0131d\u0131r. Yumurtal\u0131klar\u0131 uyaran hormon (FSH) , \u00f6zellikle yumurtal\u0131klardan salg\u0131lanan ve k\u0131llanma sivilcelenme gibi s\u0131k\u0131nt\u0131lara yol a\u00e7an testesteron, b\u00f6brek \u00fcst\u00fc bezi ile ilgili hormonlar ( DHEAS04), s\u00fct salg\u0131latan hormon (prolaktin), yumurtal\u0131k kapasitesini belirlemede g\u00fcn\u00fcm\u00fczde en belirleyici hormon olarak tan\u0131mlanan antim\u00fclleryan hormon (AMH) \u00f6l\u00e7\u00fclerek adet gecikmesine neden olan de\u011fi\u015fimler saptanmal\u0131d\u0131r. Troid hormonunun az \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131 (hipotroidizm) ya da \u00e7ok \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131 da (hipertroidizm) adet d\u00fczenini olduk\u00e7a etkiler, bazen ara kanamalara da neden olabilir.<\/p>\n

Hipotalamik amenore: Beyinde hormon salg\u0131lamay\u0131 d\u00fczenleyen Hipotalamus b\u00f6lgesinde herhangi bir patoloji olmaks\u0131z\u0131n, a\u015f\u0131r\u0131 egzersiz, a\u015f\u0131r\u0131 kilo kayb\u0131, fiziksel ve psikolojik stress, aneroksiya nervoza gibi yemek yememe hastal\u0131\u011f\u0131 diyebilece\u011fimiz durumlarda hipotalamustan salg\u0131lanan GnRH sekresyonu bozulur, bu hormonun bozulmas\u0131 ise hipofiz bezi ve yumurtal\u0131klar\u0131 etkileyerek adet gecikmesine neden olur. Yine beyinde bu b\u00f6lgeyi tutan t\u00fcm\u00f6r, ba\u015f\u0131n travmaya u\u011framas\u0131, beyin b\u00f6lgesine radyasyon verilmesi adet d\u00fczenini olumsuz etkiler.<\/p>\n

Hipofiz hastal\u0131klar\u0131: Hormon salg\u0131layan organlar\u0131n \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 d\u00fczenleyen hormonlar\u0131n salg\u0131land\u0131\u011f\u0131, beynin hipofiz b\u00f6lgesinde olu\u015fan, \u00f6zellikle prolaktinoma, hipofiz adenomlar\u0131 gibi salg\u0131 bozuklu\u011fu yapan kitleler veya hipofiz nekrozu gibi \u00e7e\u015fitli hastal\u0131klar adet gecikmesine neden olabilir.<\/p>\n

Hiperprolaktinemi: Hipofiz bezinde prolaktin ad\u0131 verilen s\u00fct salg\u0131latan hormonun artmas\u0131 sonucu adet gecikmesi olabilir. Prolaktin hormonunun normalden daha fazla salg\u0131lanmas\u0131na hiperprolaktinemi ad\u0131 verilir. Hiperprolaktinemi durumunda memelerden s\u00fct salg\u0131s\u0131yla (galaktore) birlikte adet gecikmesi (amenore) g\u00f6r\u00fclebilir. Hiperprolaktinemi kullan\u0131lan psikiyatrik ila\u00e7lara ba\u011fl\u0131 ya da prolaktinoma denilen hipofizin iyi huylu t\u00fcm\u00f6rlerine ba\u011fl\u0131 olarak da ortaya \u00e7\u0131kabilir. Yayg\u0131n kullan\u0131lan antidepresan ila\u00e7lar, antipsikotik ila\u00e7lar, mide ila\u00e7lar\u0131, metildopa gibi ila\u00e7lar prolaktin seviyesini art\u0131r\u0131r. Hipofizde patolojik bir olaydan ileri gelen prolaktin y\u00fckselmelerini ara\u015ft\u0131rmak i\u00e7in MRI ile hipofiz bezi g\u00f6r\u00fcnt\u00fclenmelidir. Kad\u0131nlar\u0131n %40’\u0131nda hipofizde adenom nedeniyle prolaktin y\u00fcksekli\u011fi tespit edilebilir. Do\u011fum sonunda a\u015f\u0131r\u0131 kanama ve takip eden tansiyon d\u00fc\u015f\u00fckl\u00fc\u011f\u00fc sonucunda hipofiz bezinin nekrozuna ba\u011fl\u0131 olarak hastalar adet g\u00f6remez, memelerden s\u00fct gelmez (Sheean sendromu)<\/p>\n

Erken over yetersizli\u011fi: 40 ya\u015f\u0131ndan \u00f6nce yumurtal\u0131kta yumurtalar\u0131n t\u00fckenmesi sonucu adet olamama durumudur.”Erken menopoz” olarak de\u011ferlendirmekle birlikte nadiren aradan aylar ge\u00e7tikten sonra tekrar bir s\u00fcre adetler devam edebilir, hatta bu s\u0131rada gebelik de olu\u015fabilir.<\/p>\n

Rahim i\u00e7i tabakan\u0131n etkilendi\u011fi hastal\u0131klar: \u00d6nceden adet oldu\u011fu halde daha sonra adet gecikmesinin bir sebebi de Asherman sendromu ad\u0131 verilen rahim i\u00e7 duvar\u0131n\u0131n yap\u0131\u015f\u0131kl\u0131\u011f\u0131d\u0131r. Bu duruma \u00f6zellikle do\u011fum yapt\u0131ktan sonra (postpartum) k\u00fcrtaj olan ki\u015filerde s\u0131k rastlan\u0131r. Ayr\u0131ca myom operasyonu, rahim i\u00e7inden septum al\u0131nmas\u0131, sezaryen do\u011fum gibi rahim i\u00e7i tabakay\u0131 etkileyen operasyonlardan sonra da bu durum ortaya \u00e7\u0131kabilir. Bunlardan ba\u015fka rahim i\u00e7i ara\u00e7, t\u00fcberk\u00fcloz gibi bir tak\u0131m enfeksiyonlar, rahim i\u00e7inde yap\u0131\u015f\u0131kl\u0131\u011fa; bunun sonucunda adet miktar\u0131n\u0131n azalmas\u0131 ve tamamen kesilmesine neden olabilir. Endometrial kavitede yap\u0131\u015f\u0131kl\u0131k (adezyon) durumu histeroskopi ya da ila\u00e7l\u0131 rahim filmi (histerosalpingografi) ile do\u011frulanmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Kullan\u0131lan ila\u00e7lar ve radyasyon: Yumurtal\u0131k b\u00f6lgesini i\u00e7ine alan kanser tedavi ama\u00e7l\u0131 \u0131\u015f\u0131n uygulamas\u0131 (radyasyon) veya sistemik uygulanan kemoterapi yumurtal\u0131klarda follik\u00fcl azalmas\u0131na veya tamamen t\u00fckenmesine yol a\u00e7arak adet gecikmesine ya da tamamen kesilmesine yol a\u00e7abilir.
\nG\u00fcn\u00fcm\u00fczde kanser hastalar\u0131n\u0131n tedavilerinde ba\u015far\u0131 artm\u0131\u015f, hastalar\u0131n \u00f6m\u00fcrleri uzam\u0131\u015ft\u0131r. Bu hastalara tedavileri \u00f6ncesinde \u00fcreme potansiyellerini koruyucu \u00f6nlemler hakk\u0131nda mutlaka bilgi verilmeli ve istekleri do\u011frultusunda uygun y\u00f6ntem uygulanmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Polikistik over sendromu: Adet gecikmelerinin yakla\u015f\u0131k %25-30’unun nedeni polikistik over sendromu (PCOS)’dur. PCOS, yumurtalama bozuklu\u011fu ve k\u0131llanma ile seyreder. Yumurtlama olduktan sonra salg\u0131lanan progesteron hormonu, yumurtlama \u00f6ncesinde rahim i\u00e7 tabakas\u0131n\u0131 kal\u0131nla\u015ft\u0131ran \u00f6strojen hormonunun burada yaratt\u0131\u011f\u0131 kal\u0131nla\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 etkiyi kar\u015f\u0131lar ve gebelik olu\u015fmas\u0131 durumunda bebek i\u00e7in elveri\u015fli bir ortam haz\u0131rlar. Progesteron hormonu yakla\u015f\u0131k 14 g\u00fcn salg\u0131land\u0131ktan sonra gebelik olu\u015fmam\u0131\u015fsa salg\u0131lanma durur ve bu, kad\u0131n\u0131n bekledi\u011fi zamanda, d\u00fczenli bir adet kanamas\u0131 g\u00f6rmesini sa\u011flar. Yumurtlama olmad\u0131\u011f\u0131nda \u00f6strojen hormonu rahim i\u00e7 tabakas\u0131n\u0131 s\u00fcrekli kal\u0131nla\u015ft\u0131r\u0131r ve genellikle gecikmeli bir s\u00fcre sonunda, beklenmedik bir \u015fekilde ve genellikle normalden fazla miktarda bir \u201cadet kanamas\u0131\u201d olur. PKO\u2019da yumurtlaman\u0131n devre d\u0131\u015f\u0131 kalmas\u0131 ve progesteron hormonu salg\u0131s\u0131n\u0131n olmamas\u0131 kad\u0131n\u0131n adet g\u00f6rece\u011fi zaman\u0131 alg\u0131layamamas\u0131na neden olur. K\u0131llanma a\u015f\u0131r\u0131 oldu\u011funda bu sendromu b\u00f6brek \u00fcst\u00fc bezi ve di\u011fer androjen \u00fcreten t\u00fcm\u00f6rlerden ay\u0131rt etmek gerekir. Bu hastal\u0131\u011f\u0131n en \u00f6nemli tedavisi kad\u0131n\u0131n ideal kiloya inmesidir. PCOS’ da adetler \u00e7ok gecikirse ileri ya\u015flarda rahim i\u00e7 duvar kanserine engel olmak i\u00e7in \u00fc\u00e7 ayda bir ila\u00e7larla hastan\u0131n adet olmas\u0131 sa\u011flanmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Fazla kilolu olmak, fazla zay\u0131f olmak, menopoz ge\u00e7i\u015f ya\u015flar\u0131nda olmak da adetin gecikmesine yol a\u00e7abilir. Ve tabii ki yumurtal\u0131klarda yumurtalar\u0131n bitmesi ile ortaya \u00e7\u0131kan menopozda adet g\u00f6r\u00fclmez.<\/p>\n

Adet gecikmesi oldu\u011funda hekime ba\u015fvurulmal\u0131d\u0131r. E\u011fer gebelik var ise ona g\u00f6re takibi yap\u0131l\u0131r. Gebelik yok ise hekiminiz sizi ayr\u0131nt\u0131l\u0131 olarak anamnezini alarak muayene edecek, gerekli tetkikleri isteyecek ve soruna g\u00f6re tedavinizi d\u00fczenleyecektir.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Baz\u0131…<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":7543,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1576],"tags":[4937,1373,310,4816,153],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7541"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=7541"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7541\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/7543"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=7541"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=7541"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=7541"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}