S\u00fct \u00fcretici hormonu baz\u0131 kad\u0131nlarda y\u00fckselebilmektedir. S\u00fct hormonlar\u0131 baz\u0131 Pro-lactin= “s\u00fct \u00fcretici”
\nHiperprolaktinemi= kanda prolaktin hormonu y\u00fcksekli\u011fi
\nGalactorrhea (galaktore)= “meme dokusundan s\u00fct \u015feklinde ak\u0131nt\u0131 gelmesi”<\/p>\n

Adet gecikmesi sorunu ya\u015fayan kad\u0131nlarda yap\u0131lan hormon \u00f6l\u00e7\u00fcmleri aras\u0131nda kan prolaktin (PRL olarak k\u0131salt\u0131l\u0131r) seviyesi \u00f6l\u00e7\u00fcm\u00fc de mutlaka yap\u0131l\u0131r.<\/p>\n

Kan prolaktin hormon seviyesi y\u00fcksek olan kad\u0131nlarda adet d\u00fczensizli\u011fi s\u0131kl\u0131kla saptan\u0131rken, beraberinde g\u00f6\u011f\u00fcslerden s\u00fct gelmesi yak\u0131nmas\u0131 olabilir veya olmayabilir. Bunun belirleyicisi bir yandan y\u00fckselmenin ne kadar zamandan beri var oldu\u011fu \u00f6te yandan kad\u0131n\u0131n meme dokusunun prolaktin hormonuna duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Hamile olmayan bir kad\u0131n\u0131n meme dokusunun kan prolaktin y\u00fcksekli\u011fine s\u00fct \u00fcretimiyle cevap vermesi gebelik ve emzirme d\u00f6neminde oldu\u011fu kadar kolay de\u011fildir.<\/p>\n

\u00d6te yandan g\u00f6\u011f\u00fcslerinden s\u00fct gelme \u015fikayeti olan kad\u0131nlarda bazen prolaktin hormonu \u00f6l\u00e7\u00fcmleri normal bulunabilmektedir. Bunun muhtemel nedeni g\u00fcn\u00fcm\u00fcz laboratuvar y\u00f6ntemleriyle \u00f6l\u00e7\u00fclemeyen (veya rutin olarak \u00f6l\u00e7\u00fclmeyen) ancak g\u00fc\u00e7l\u00fc s\u00fct yap\u0131c\u0131 \u00f6zellikleri olan baz\u0131 prolaktin hormonu alt t\u00fcrlerinin bulunmas\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Prolaktin hormonunun i\u015flevleri<\/p>\n

Beyinde bulunan ve bir \u00e7ok hormonu salg\u0131layan hipofiz salg\u0131 bezinde \u00fcretilerek salg\u0131lanan ve lohusal\u0131k ve emzirme d\u00f6neminde s\u00fct \u00fcretiminden, yumurtlaman\u0131n ve b\u00f6ylece adetlerin durmas\u0131ndan sorumlu olan, b\u00f6ylece emzirme d\u00f6neminde kad\u0131n\u0131 yeniden gebe kalmaktan (belli bir s\u00fcre) koruyan prolaktin hormonu \u00e7e\u015fitli nedenlere ba\u011fl\u0131 olarak uygunsuz salg\u0131land\u0131\u011f\u0131nda adet d\u00f6ng\u00fcs\u00fcn\u00fcn d\u00fczeninin bozulmas\u0131na ve beraberinde g\u00f6\u011f\u00fcslerden s\u00fct veya s\u00fct benzeri bir s\u0131v\u0131n\u0131n salg\u0131lanmas\u0131na neden olabilir.<\/p>\n

Prolaktin hormonu hipofiz bezi d\u0131\u015f\u0131nda rahim dokusundan da salg\u0131lanan ve muhtemelen adet d\u00f6ng\u00fcs\u00fc \u00fczerinde hen\u00fcz tam olarak ayd\u0131nlat\u0131lamam\u0131\u015f olan ba\u015fka i\u015flevleri de bulunan bir hormondur.<\/p>\n

Prolaktin hormonu hamilelik d\u00f6neminin 8. haftas\u0131ndan itibaren kanda artmaya ba\u015flar. Bu art\u0131\u015f\u0131n amac\u0131 kad\u0131n\u0131 bebek do\u011far do\u011fmaz emzirebilir duruma getirmektir. Prolaktin hormonu bu ama\u00e7la gebelikte meme dokusunun b\u00fcy\u00fcmesini uyar\u0131r ve memelerde halk aras\u0131nda a\u011f\u0131z (veya a\u011f\u0131z s\u00fct\u00fc) olarak bilinen kolostrum ad\u0131 verilen ilk s\u00fct\u00fcn \u00fcretimini sa\u011flar.<\/p>\n

Baz\u0131 kad\u0131nlarda kolostrum ad\u0131 verilen bu “sar\u0131 s\u00fct” memelerden hamilelik d\u00f6neminde de salg\u0131lanabilir ve bu normal bir durumdur.<\/p>\n

Kanda Prolaktin hormonu neden y\u00fckselir?<\/p>\n

Prolaktin hormonunun emzirme d\u00f6nemi d\u0131\u015f\u0131nda kendili\u011finden uygunsuz bir \u015fekilde sal\u0131n\u0131m\u0131na neden olan durumlar net olarak belirlenmi\u015f de\u011fildir ve \u00e7o\u011fu durumda ara\u015ft\u0131rmalar sonu\u00e7suz kal\u0131r.<\/p>\n

G\u00f6\u011f\u00fcs b\u00f6lgesine rastlayan \u015fiddetli darbeler, bu b\u00f6lgeye uygulanan b\u00fcy\u00fck ameliyatlar, uzun s\u00fcreli ruhsal stres, meme u\u00e7lar\u0131n\u0131n s\u00fcrekli olarak uyar\u0131lmas\u0131 (kad\u0131n\u0131n s\u00fcrekli olarak memelerinden s\u00fct gelip gelmedi\u011fini kontrol etmek i\u00e7in s\u0131kmas\u0131 belli bir s\u00fcre sonunda ger\u00e7ekten s\u00fct ak\u0131\u015f\u0131n\u0131n ba\u015flamas\u0131na neden olabilir!), baz\u0131 karaci\u011fer ve b\u00f6brek hastal\u0131klar\u0131, anti depresan (depresyon tedavisinde kullan\u0131lan) ila\u00e7lar prolaktin hormonunun y\u00fckselmesine neden olabilmektedir.<\/p>\n

Yine hipertansiyon tedavisinde kullan\u0131lan ila\u00e7lar\u0131n baz\u0131lar\u0131, \u00f6strojen hormonu, do\u011fum kontrol haplar\u0131 ve di\u011fer baz\u0131 ila\u00e7lar yan etki olarak prolaktin y\u00fckselmesine neden olabilmektedirler.<\/p>\n

Hormonal dengesizlikler de prolaktin y\u00fckselmesine neden olabilmektedir. Bunlar aras\u0131ndan \u00f6zellikle tiroid bezinden salg\u0131lanan hormonlar\u0131n yetersiz olmas\u0131 (hipotiroidi) prolaktin y\u00fckselmesine neden olan ve nispeten s\u0131k g\u00f6r\u00fclen bir durumdur. Bu nedenle kan prolaktin hormonu \u00f6l\u00e7\u00fcm\u00fcne s\u0131k g\u00f6r\u00fclen bu hastal\u0131\u011f\u0131n ortaya \u00e7\u0131kar\u0131labilmesi i\u00e7in TSH ad\u0131 verilen hormon \u00f6l\u00e7\u00fcm\u00fc de mutlaka eklenir.<\/p>\n

Prolaktin hormonu hipofiz bezinden salg\u0131lanan ve buradaki salg\u0131s\u0131 da hipofizin hemen \u00fcst\u00fcnde yer alan hipotalamus b\u00f6lgesi taraf\u0131ndan kontrol edilen bir hormondur. Bu nedenle hipofiz veya hipotalamusun t\u00fcm hastal\u0131klar\u0131nda kan prolaktin hormonu y\u00fckselebilir.<\/p>\n

Hipofiz bezinde kitleye (hipofiz adenomu) ba\u011fl\u0131 olarak prolaktin y\u00fckselmesi<\/p>\n

Hipofiz bezinden prolaktin hormonu salg\u0131s\u0131 yapan h\u00fccreler baz\u0131 durumlarda kontrols\u00fcz bir \u015fekilde \u00e7o\u011falabilmekte ve bu \u00e7o\u011falan h\u00fccrelerden v\u00fccudun ihtiyac\u0131ndan daha fazla prolaktin hormonu salg\u0131lanmaktad\u0131r. \u00c7o\u011falan bu h\u00fccreler baz\u0131 durumlarda ufak kitlesel olu\u015fumlara d\u00f6n\u00fc\u015febilmektedir. Adenom ad\u0131 verilen bu kitleler \u00e7o\u011fu durumda hipofizin ve beynin di\u011fer b\u00f6lgelerini olumsuz y\u00f6nde etkilememekte, \u00e7ok ender baz\u0131 durumlarda ise b\u00fcy\u00fcyerek \u00e7evre dokulara (\u00f6zellikle g\u00f6rme sinirine) etki ederek \u00e7e\u015fitli sorunlara neden olabilmektedir. Hipofiz adenomlar\u0131 geleneksel olarak mikroadenom (t\u00fcm\u00f6r \u00e7ap\u0131 10 milimetreden k\u00fc\u00e7\u00fck) ve makroadenom (t\u00fcm\u00f6r \u00e7ap\u0131 10 milimetreden b\u00fcy\u00fck) \u015feklinde s\u0131n\u0131flansa da bu s\u0131n\u0131flama tedavi s\u00fcreci konusunda yol g\u00f6sterici de\u011fildir. Makroadenomlar bile \u00e7o\u011fu zaman ila\u00e7 tedavisine yan\u0131t verir.<\/p>\n

Prolaktin hormonu y\u00fckselmesi ne gibi belirtiler yapar?<\/p>\n

Hiperprolaktinemi sorunu olan bir kad\u0131nda en s\u0131k g\u00f6r\u00fclen belirti memelerden kendili\u011finden s\u00fct gelmesi (galaktore) ve \u00f6zellikle gecikmeler \u015feklinde adet d\u00fczensizli\u011fidir. Ancak hiperprolaktinemi ara kanamalar\u0131, s\u0131k adet g\u00f6rme, adet kanamas\u0131n\u0131n azalmas\u0131 ve di\u011fer t\u00fcm adet d\u00fczensizliklerine de neden olabilir. Adet d\u00fczensizli\u011finin en muhtemel nedeni adet d\u00f6ng\u00fcs\u00fcnde yumurtlaman\u0131n olmamas\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Yumurtlaman\u0131n olmamas\u0131 kad\u0131nda gebe kalamama sorunu ortaya \u00e7\u0131karabilir. Gebe kalamama nedeniyle ba\u015fvuran kad\u0131nlarda yap\u0131lan ara\u015ft\u0131rmalarda %5-10 oran\u0131nda prolaktin hormonu y\u00fcksekli\u011fi saptanabilmektedir.<\/p>\n

Prolaktin hormonu y\u00fcksekli\u011fi bir hipofiz adenomuna ba\u011fl\u0131 oldu\u011funda yukar\u0131daki belirtilere ek olarak ba\u015f a\u011fr\u0131lar\u0131 ve g\u00f6rme bozukluklar\u0131 ortaya \u00e7\u0131kabilmektedir. Bu iki belirti hiperprolaktinemi sorunu olan kad\u0131nlarda olduk\u00e7a ender g\u00f6r\u00fcl\u00fcr.<\/p>\n

Hiperprolaktinemi tan\u0131s\u0131 nas\u0131l konur?<\/p>\n

Adet d\u00fczensizli\u011fi, gebe kalamama, g\u00f6\u011f\u00fcslerden emzirme d\u00f6nemi d\u0131\u015f\u0131nda s\u00fct gelmesi \u015fikayetlerinden herhangi biri veya birka\u00e7\u0131 ile ba\u015fvuran kad\u0131nlara doktorlar taraf\u0131ndan kanda prolaktin hormonu istenir.<\/p>\n

Hiperprolaktinemi tan\u0131s\u0131 alan bir kad\u0131nda hormon d\u00fczeyi belli bir seviyenin \u00fczerinde (bu seviye doktordan doktora ve hastan\u0131n durumuna g\u00f6re de\u011fi\u015febilir) bulundu\u011funda genellikle hipotalamus ve hipofizi g\u00f6r\u00fcnt\u00fcleyen bir y\u00f6ntemle bu b\u00f6lgede bir sorun olup olmad\u0131\u011f\u0131 ara\u015ft\u0131r\u0131l\u0131r. Bu incelemenin amac\u0131 kad\u0131nda hipofiz adenomu bulunup bulunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131n ortaya konmas\u0131 ve b\u00f6lgede hiperprolaktinemi sorununa neden olabilecek di\u011fer ender durumlar\u0131n ara\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131d\u0131r.<\/p>\n

G\u00f6r\u00fcnt\u00fcleme y\u00f6ntemi olarak basit bir sella tursika (“sella turcica”) (kafa i\u00e7inde hipofizin bulundu\u011fu anatomik b\u00f6lge) r\u00f6ntgeni istenebilece\u011fi gibi, adenom \u015f\u00fcphesinin y\u00fcksek oldu\u011fu durumlarda daha hassas, ancak maliyeti daha y\u00fcksek olan BT (tomografi) veya MR (manyetik rezonans) incelemeleri gerekebilir.<\/p>\n

Prolaktin hormonu y\u00fcksekli\u011fi nas\u0131l tedavi edilir?<\/p>\n

Prolaktin hormonu y\u00fcksekli\u011finin yaratt\u0131\u011f\u0131 sorunlar farkl\u0131 olabilece\u011finden tedavi \u015fekilleri de farkl\u0131d\u0131r.<\/p>\n

\u00d6zellikle galaktore (g\u00f6\u011f\u00fcslerden s\u00fct gelmesi) durumunda kan prolaktin hormonu \u00f6l\u00e7\u00fcm\u00fc birka\u00e7 kez al\u0131nan kan numunelerinde normal bulunsa bile, hiperprolaktinemi kabul edilerek tedavi etmek uygun bir yakla\u015f\u0131m olarak g\u00f6r\u00fclmektedir. Yaz\u0131n\u0131n ba\u015f\u0131nda anlat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 gibi prolaktin hormonunun baz\u0131 alt t\u00fcrleri laboratuvar \u00f6l\u00e7\u00fcmlerine yans\u0131mamakta, b\u00f6ylece ger\u00e7ekte prolaktin hormonu y\u00fcksek olan bir kad\u0131n\u0131n prolaktini “normal” bulunabilmektedir. Ancak bu \u00e7ok ender g\u00f6r\u00fclen bir durumdur.<\/p>\n

Tiroid beziyle ilgili bir sorun saptand\u0131\u011f\u0131nda tedavi bu b\u00f6lgeye y\u00f6nlendirilir.<\/p>\n

Kan Prolaktin hormonu seviyesini d\u00fc\u015f\u00fcren ila\u00e7lar<\/p>\n

Bu ila\u00e7lar hipofizde prolaktin \u00fcreten h\u00fccrelere direkt etkiyle \u00fcretimi azalt\u0131rlar ve a\u011f\u0131zdan kullan\u0131lan, vajinal uygulanan veya kal\u00e7adan enjeksiyon \u015feklinde uygulanan \u015fekilleri vard\u0131r. T\u00fcrkiye’de en s\u0131k kullan\u0131lan ila\u00e7lar Dopergin, Parlodel ve Dostinex’tir.<\/p>\n

Tedaviye ba\u015flamadan \u00f6nce genellikle yukar\u0131da anlat\u0131lan ve prolaktin hormonunun y\u00fckselmesine neden olabilecek d\u0131\u015f etkenler saptan\u0131r ve giderilmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131l\u0131r (ila\u00e7 kullan\u0131m\u0131, meme u\u00e7lar\u0131n\u0131n s\u00fcrekli s\u0131k\u0131lmas\u0131 gibi).<\/p>\n

Sorun gebe kalamama oldu\u011funda genelde prolaktin seviyesini d\u00fc\u015f\u00fcren ila\u00e7lar ve bazen beraberinde yumurtlamay\u0131 sa\u011flay\u0131c\u0131 ila\u00e7lar kullan\u0131l\u0131r.<\/p>\n

Sorun g\u00f6\u011f\u00fcslerden s\u00fct gelmesi oldu\u011funda prolaktin seviyesini d\u00fc\u015f\u00fcren ila\u00e7lardan faydalan\u0131l\u0131r.<\/p>\n

Sorun adet d\u00fczensizli\u011fi oldu\u011funda yine prolaktin seviyesini d\u00fc\u015f\u00fcren ila\u00e7lardan faydalan\u0131l\u0131r. \u00c7ocuk istemeyen bir kad\u0131nda b\u00f6yle bir durumda yaln\u0131zca belirtiyi ortadan kald\u0131ran, yani adet kanamalar\u0131n\u0131 d\u00fczene sokan ila\u00e7lardan da faydalan\u0131labilir.<\/p>\n

Tesad\u00fcfen saptanan ve belirtiye neden olmayan hafif prolaktin y\u00fckselmelerinde genellikle tedavi gerekmez. Belli aral\u0131klarla takip edilir.<\/p>\n

Hipofiz adenomunun tedavisi<\/p>\n

G\u00f6r\u00fcnt\u00fcleme y\u00f6nteminde (sella turcica ad\u0131 verilen ve hipofiz bezinin bulundu\u011fu b\u00f6lgenin MR veya r\u00f6ntgen grafisi ile g\u00f6r\u00fcnt\u00fclenmesi) adenom yani kitle saptand\u0131\u011f\u0131nda \u00f6ncelikle bu kitlenin \u00e7evre dokulara bas\u0131 belirtileri yarat\u0131p yaratmad\u0131\u011f\u0131 ara\u015ft\u0131r\u0131l\u0131r.<\/p>\n

Adenomlar iyi huylu t\u00fcm\u00f6rlerdir, kanserle\u015fme e\u011filimi g\u00f6stermezler ve genellikle \u00e7ok yava\u015f b\u00fcy\u00fcrler ve hatta \u00e7o\u011fu durumda k\u00fc\u00e7\u00fclme e\u011filimindedirler. Otopsilerde hi\u00e7bir \u015fikayeti olmad\u0131\u011f\u0131 bilinen kad\u0131nlarda bile %1-5 oran\u0131nda hipofiz adenomuna rastlanabilmektedir.<\/p>\n

Hipofiz adenomlar\u0131n\u0131n \u00e7aplar\u0131 bir santimetreden k\u00fc\u00e7\u00fck olanlara mikroadenom, b\u00fcy\u00fck olanlara makroadenom ad\u0131 verilmekle beraber \u00f6nemli olan adenomun boyutu de\u011fil \u00e7evre dokulara bask\u0131 yap\u0131p yapmad\u0131\u011f\u0131, b\u00fcy\u00fcme ve hormon salg\u0131lama h\u0131z\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Hipofiz adenomunun yapt\u0131\u011f\u0131 bas\u0131n\u0131n yayg\u0131nl\u0131k derecesi genellikle g\u00f6r\u00fcnt\u00fcleme y\u00f6ntemine net olarak g\u00f6r\u00fclmekle beraber g\u00f6rme sinirine bas\u0131 varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131rmak amac\u0131yla g\u00f6rme alan\u0131 muayenesine s\u0131kl\u0131kla ba\u015fvurulur.<\/p>\n

Adenomlar\u0131n b\u00fcy\u00fck k\u0131sm\u0131 prolaktini d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcc\u00fc ila\u00e7larla tedavi edilebilir niteliktedir. Bu ila\u00e7lar h\u00fccrelerin say\u0131ca \u00e7o\u011falmas\u0131n\u0131 etkili bir \u015fekilde \u00f6nleyebilmektedirler ve art\u0131k burun yoluyla t\u00fcm\u00f6r\u00fc \u00e7\u0131karma \u015feklinde ger\u00e7ekle\u015ftirilen ameliyatlara (transnazal, transsfenoidal hipofiz cerrahisi) olduk\u00e7a ender ba\u015fvurulmaktad\u0131r. \u00d6zellikle \u015fiddetli belirtilere neden olan (\u015fiddetli ba\u015f a\u011fr\u0131s\u0131, g\u00f6rme alan\u0131n\u0131n \u00e7ok daralm\u0131\u015f olmas\u0131) veya h\u0131zl\u0131 b\u00fcy\u00fcme e\u011filimi g\u00f6steren adenomlarda ameliyat gerekebilece\u011fi g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde bulundurulmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Hiperprolaktinemi tedavisi sonras\u0131 takip s\u00fcreci<\/p>\n

Hiperprolaktinemi belirtileri ila\u00e7la giderildikten sonra doktorun belirledi\u011fi aral\u0131klarla d\u00fczenli olarak kan prolaktin \u00f6l\u00e7\u00fcmlerine devam edilir. Adenom varl\u0131\u011f\u0131nda yine belli aral\u0131klarla g\u00f6r\u00fcnt\u00fcleme y\u00f6ntemleri ve g\u00f6rme alan\u0131 muayeneleri tekrarlan\u0131r.<\/p>\n

Takip tedavinin ilk aylar\u0131nda daha s\u0131k aral\u0131klarla yap\u0131l\u0131rken, hormon seviyelerinin y\u00fckselme e\u011filiminde olmad\u0131\u011f\u0131 durumlarda takiplerin aras\u0131 giderek a\u00e7\u0131l\u0131r.<\/p>\n

Gebelik d\u00f6neminde takipte kanda prolaktin hormonu do\u011fal olarak y\u00fckseldi\u011finden bu hormonun \u00f6l\u00e7\u00fcm\u00fc takipte kullan\u0131lmaz.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

S\u00fct…<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":7284,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1523],"tags":[587,1373,225,471,4609,4607,4608],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7282"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=7282"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7282\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/7284"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=7282"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=7282"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=7282"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}