Anne aday\u0131n\u0131n\u0131n kan\u0131n\u0131n Rh(-), baba aday\u0131n\u0131n kan\u0131n\u0131n da Rh(+) oldu\u011fu durumlarda Rh uygunsuzlu\u011fundan bahsedilir. Bunun mutlaka bebekte bir soruna yol a\u00e7mas\u0131 gerekmez. E\u011fer bebek Rh(+) bir kan grubuna sahip olursa bu durumda anne aday\u0131n\u0131n savunma sistemi do\u011fmam\u0131\u015f bebe\u011fin kan h\u00fccrelerini adeta bir yabanc\u0131 madde gibi alg\u0131layarak onlar\u0131 par\u00e7alamak i\u00e7in harekete ge\u00e7er. E\u011fer anne aday\u0131n\u0131n savunma sistemi ilk kez bu h\u00fccrelerle kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yaysa (ilk gebelik gibi) bu durumda savunma sistemi “silahlar\u0131n\u0131” geli\u015ftiremeden bebek kurtulur, ancak anne v\u00fccudu da bu Rh(+) h\u00fccreleri tan\u0131m\u0131\u015f olur.
\nGerekli \u00f6nlemler al\u0131nmazsa sonraki gebeliklerden birinde anne aday\u0131n\u0131n savunma sistemi do\u011fmam\u0131\u015f bebe\u011fin kan\u0131nda Rh(+) h\u00fccrelere rastlarsa bu sefer sadece “silahlar\u0131 depodan \u00e7\u0131karmak” i\u00e7in vakit harcar ve \u015fiddetle savunmaya ge\u00e7er.
\n\u0130nsanda Kan Gruplar\u0131 Nas\u0131l Belirlenir?<\/strong>
\n\u0130nsanlar\u0131n kan gruplar\u0131 A ve B ad\u0131 verilen iki farkl\u0131 yap\u0131ta\u015f\u0131n\u0131n varl\u0131\u011f\u0131 ya da yoklu\u011funa ve Rh fakt\u00f6r\u00fc ad\u0131 verilen bir kan grubu fakt\u00f6r\u00fcn\u00fcn varl\u0131\u011f\u0131 ya da yoklu\u011funa g\u00f6re belirlenir. Bir insan\u0131n kan h\u00fccrelerinde yanl\u0131zca A ya da B yap\u0131ta\u015flar\u0131ndan biri ya da bu yap\u0131ta\u015flar\u0131n\u0131n ikisi beraber bulunabilir, veya bu yap\u0131ta\u015flar\u0131ndan hi\u00e7 biri bulunmayabilir. Bu olas\u0131l\u0131klardan herbiri i\u00e7in Rh fakt\u00f6r\u00fcn\u00fcn varl\u0131\u011f\u0131 ya da yoklu\u011fu s\u00f6z konusu olabilir. Bu durumda insanlarda A Rh(+) (Rh fakt\u00f6r\u00fc var anlam\u0131nda); A Rh(-) (Rh fakt\u00f6r\u00fc yok anlam\u0131nda); B Rh(+); B Rh (-); AB Rh(+); AB Rh(-); 0 Rh(+) ve 0 Rh(-) olmak \u00fczere sekiz ayr\u0131 kan grubundan biri bulunur.<\/p>\n

Bireyin kan grubu anne ve babas\u0131ndan kal\u0131t\u0131mla ald\u0131\u011f\u0131 \u00f6zellikler sonucu belirlenir. Mendel’in kal\u0131t\u0131m kanunlar\u0131na g\u00f6re Rh(+) bir erkek ile Rh(-) bir kad\u0131ndan do\u011facak \u00e7ocu\u011fun kan grubunun Rh(-) olma olas\u0131l\u0131\u011f\u0131 %50’ye kadar varabilir. Rh uygunsuzlu\u011fu yaratan tek durum baban\u0131n Rh(+), annenin de Rh(-) olmas\u0131d\u0131r.
\n\u0130kisi de Rh(-) olan \u00e7iftin hi\u00e7bir zaman Rh(+) \u00e7ocuklar\u0131 olamaz. \u0130kisi de Rh(+) olan bir \u00e7iftin hem Rh(-) hem de Rh(+) \u00e7ocuklar\u0131 olabilir.<\/p>\n

ABO gruplar\u0131n\u0131n kal\u0131t\u0131m\u0131<\/strong>
\n0 grubu ile AB grubu bir \u00e7iftin \u00e7ocuklar\u0131 her zaman ya A grubu ya da B grubu do\u011far. Bu \u00e7iftin AB ya da 0 grubu \u00e7ocuklar\u0131 olamaz.
\n0 grubu ile 0 grubu bir \u00e7iftin her zaman 0 grubu \u00e7ocuklar\u0131 olur.
\nAB ve AB gruplar\u0131n\u0131n birle\u015fmesinden hi\u00e7 bir zaman 0 grubu \u00e7ocuk do\u011fmaz. A; B ya da AB grubu \u00e7ocuk do\u011far.
\nA ve B gruplar\u0131n\u0131n birle\u015fmesinden A; B, AB ya da 0 grubu \u00e7ocuk do\u011fabilir.
\nAB kan grubuna sahip birisi hangi kan grubuyla birle\u015firse birle\u015fsin hi\u00e7bir zaman 0 kan grubu \u00e7ocu\u011fu olmaz.
\n0 kan grubu hangi kan grubuyla birle\u015firse birle\u015fsin hi\u00e7bir zaman AB kan grubu olan bir \u00e7ocu\u011fu olmaz.
\nYukar\u0131daki bu kal\u0131t\u0131m \u015fekillerinin ger\u00e7ekle\u015fmesi anne, baba ve bebe\u011fin kan gruplar\u0131n\u0131n do\u011fru olarak belirlenmesine ba\u011fl\u0131d\u0131r. Klinik uygulamalarda kan grubunun yanl\u0131\u015f belirlenmesine ve anne ve baban\u0131n kafas\u0131nda soru i\u015faretleri do\u011fmas\u0131na ender olarak rastlanabilmektedir. Adli t\u0131pta babal\u0131k tayini i\u00e7in tek ba\u015f\u0131na kan gruplar\u0131na g\u00fcvenilmez. Bu durumlarda \u00e7ok daha ileri incelemeler mevcuttur.
\nKan uyu\u015fmazl\u0131\u011f\u0131nda bebek nas\u0131l zarar g\u00f6r\u00fcr?<\/strong>
\nBir insan\u0131n kendi dokusunun bir par\u00e7as\u0131 olmayan her madde ve transplantasyonla (nakil yoluyla) v\u00fccuda yerle\u015ftirilen her organ yabanc\u0131 bir madde olarak i\u015flem g\u00f6r\u00fcr. Bu yabanc\u0131 maddelere antijen (“kendi genetik yap\u0131s\u0131na uymayan”) ad\u0131 verilir. Bu antijenler girdi\u011fi bedenin savunma sistemini harekete ge\u00e7irir. Antijenler kan grubu yap\u0131ta\u015flar\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda bakteriler, vir\u00fcsler, protozoalar gibi maddeler ve b\u00f6brek, karaci\u011fer ya da kalp gibi nakledilen organlar olabilir.
\nSavunma sistemi kendisine yabanc\u0131 olan maddeyi yok etmek amac\u0131yla harekete ge\u00e7er ve o maddeyi tan\u0131yabilen antikor (yabanc\u0131 cisme kar\u015f\u0131 \u00fcretilen “cisim”) adl\u0131 maddeler \u00fcretir. Antikor antijenle anahtar-kilit ili\u015fkisi i\u00e7indedir ve antijeni g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc yerde ona ba\u011flanarak par\u00e7alamaya ve sistemden uzakla\u015ft\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131r.<\/p>\n

Bir ki\u015fiye kendi kan grubundan olmayan bir kan verildi\u011finde kanda o kan grubuna kar\u015f\u0131 do\u011fal olarak varolan antikorlar yabanc\u0131 kan\u0131 par\u00e7alamak i\u00e7in harekete ge\u00e7erler.
\nKan\u0131 A yap\u0131ta\u015f\u0131 i\u00e7eren bir insanda B’ye kar\u015f\u0131, B yap\u0131ta\u015f\u0131 i\u00e7eren insanda A’ya kar\u015f\u0131, yap\u0131ta\u015f\u0131 i\u00e7ermeyen 0 (s\u0131f\u0131r) kan grubu insanda hem A’ ya hem de B’ye kar\u015f\u0131, Rh fakt\u00f6r\u00fc i\u00e7ermeyen bir insanda da Rh (+) kana kar\u015f\u0131 do\u011fal antikorlar haz\u0131r bulunurlar ya da h\u0131zla \u00fcretilirler. Bu y\u00fczden kan transf\u00fczyonu (kan nakli) gereken bir insanda uyumlu gruptan kan vermek hayati \u00f6nem ta\u015f\u0131r.
\nRh(-) kan grubu olan bir annenin karn\u0131ndaki bebek, Rh(+) olan babas\u0131ndan gelen \u00f6zelliklerle Rh(+) olarak belirlendi\u011finde Rh uygunsuzlu\u011fu klinik \u00f6nem kazan\u0131r. B\u00f6yle bir durumda anne kan\u0131 bebek kan\u0131yla ilk kar\u015f\u0131la\u015fmas\u0131nda hemen Rh antijenine kar\u015f\u0131 antikor \u00fcretmeye ba\u015flar. Bu kar\u015f\u0131la\u015fmay\u0131 engellemede plasenta bariyer g\u00f6revi yapar. Genel anlamda fetusta anneden farkl\u0131 olarak bulunan \u00e7ok say\u0131da yap\u0131ta\u015f\u0131 oldu\u011fundan annenin bebe\u011fini “yabanc\u0131” olarak alg\u0131lamas\u0131n\u0131 engellemek i\u00e7in bu plasenta bariyeri \u00e7ok \u00f6nemlidir. Normal durumlarda bu bariyer do\u011fuma kadar varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcr\u00fcr ve anne kan\u0131yla bebek kan\u0131 ancak do\u011fum esnas\u0131nda temasa ge\u00e7er. Ancak d\u00fc\u015f\u00fck tehdidi, d\u00fc\u015f\u00fck, placenta previa, ablatio placenta ya da nedeni ba\u015fka t\u00fcrl\u00fc a\u00e7\u0131klanamayan her t\u00fcrl\u00fc kanama esnas\u0131nda bariyerin zay\u0131flamas\u0131 ve fetus kan\u0131n\u0131n anne kan\u0131na ge\u00e7mesi m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Tamamen normal seyreden bir gebelikte de sa\u011flam plasenta bariyerinden fetusa ait az say\u0131da kan h\u00fccresi anne kan\u0131na ge\u00e7se de bu az miktarda antijenin annenin savunma sistemini harekete ge\u00e7irmesi zordur ve bu y\u00fczden Rh uygunsuzlu\u011fu olan \u00e7iftlerin bebeklerinde ilk gebelikte \u00e7ok nadiren problem olur.<\/p>\n

Rh (-) annenin Rh(+) bebe\u011finin kan\u0131yla ilk temas\u0131nda savunma sisteminin cevab\u0131 yava\u015f olur ve antikorlar plasentadan fetusa ge\u00e7erek fetusun h\u00fccrelerini par\u00e7alamaya zaman bulamad\u0131klar\u0131ndan problem \u00e7\u0131kmaz. Ancak anne bu durumda art\u0131k Rh(+) kana kar\u015f\u0131 sensitize olmu\u015ftur (duyarl\u0131 hale gelmi\u015ftir). \u0130leriki gebeliklerden birinde yine Rh (+) kan grubu ta\u015f\u0131yan bir bebe\u011fi olursa bu durumda annenin savunma sistemi h\u0131zla harekete ge\u00e7er ve fetus kan\u0131n\u0131 par\u00e7alamaya y\u00f6nelik antikorlar\u0131 h\u0131zla ve \u00e7ok y\u00fcksek miktarlarda \u00fcretir. Bu antikorlar anne kan\u0131ndan plasentaya buradan da kordon yoluyla fetus kan\u0131na ge\u00e7erek fetusun alyuvarlar\u0131n\u0131 h\u0131zla par\u00e7alarlar. Bu duruma immunize Rh uygunsuzlu\u011fu ad\u0131 verilir. Fetusta alyuvarlar\u0131n par\u00e7alanmas\u0131 sonucu meydana gelen aneminin (kans\u0131zl\u0131k) \u015fiddetine ba\u011fl\u0131 olarak fetusta kalp yetmezli\u011finden, bu yetmezlik sonucu v\u00fccut bo\u015fluklar\u0131nda s\u0131v\u0131 birkmesine ve \u00f6l\u00fcme kadar gidebilen durumlar ortaya \u00e7\u0131kar. Fetusa ait alyuvarlar\u0131n par\u00e7alanmas\u0131yla a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131kan bilirubin adl\u0131 madde belli bir seviyenin \u00fcst\u00fcne \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131nda bebe\u011fin beynine zarar verebilir.
\nRh(-) bir gebede bebe\u011fin Rh(+) kan grubuna kar\u015f\u0131 olu\u015fmu\u015f antikorlar anne kan\u0131nda \u0130ndirekt Coombs (IDC) incelemesiyle ortaya konur. Bu inceleme normalde negatif \u00e7\u0131kmal\u0131d\u0131r. Pozitif \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 andan itibaren immunize Rh uygunsuzlu\u011fu s\u00f6z konusudur ve pozitifli\u011fin \u015fiddeti ile hastal\u0131\u011f\u0131n fetusa verdi\u011fi zarar aras\u0131nda direkt ili\u015fki vard\u0131r.
\nDo\u011fum sonras\u0131 bebe\u011fin kan\u0131ndan bak\u0131lan Direkt Coombs (DC) incelemesi ise bebe\u011fin kan\u0131nda anne kan\u0131ndan gelen bebe\u011fin Rh(+) antijenlerine kar\u015f\u0131 \u00fcretilmi\u015f antikorlar \u00f6l\u00e7\u00fcl\u00fcr. Normalde negatif olmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n

\u0130mmunize Rh uygunsuzlu\u011funun engellenmesi<\/strong>
\nRh uygunsuzlu\u011fu olan bir \u00e7iftin bebe\u011finde immunize Rh uygunsuzlu\u011fu ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131n\u0131n engellenmesi m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Bunun i\u00e7in Rh (-) kan grubu ta\u015f\u0131yan annenin bebe\u011finin Rh(+) kan grubuyla ilk kar\u015f\u0131la\u015fmas\u0131n\u0131 engellemek gerekir. Bu ama\u00e7la \u00e7e\u015fitli isimlerle piyasada bulunan (\u00f6rnek: RHOGAM) Anti-Rh-immunglobulinleri (antikorlar\u0131) kullan\u0131l\u0131r. Halk aras\u0131nda bu ila\u00e7lar “uyu\u015fmazl\u0131k i\u011fnesi” olarak bilinirler.
\nBu ila\u00e7lar\u0131n i\u00e7inde Rh (+) kan grubuna kar\u015f\u0131 antikorlar vard\u0131r. Bu antikorlar daha \u00f6nce Rh(+) kanla kar\u015f\u0131la\u015fm\u0131\u015f Rh(-) annelerin \u00fcrettikleri antikorlar\u0131n ayn\u0131s\u0131d\u0131r. Bu antikorlar anneye kal\u00e7a yoluyla enjekte edildi\u011finde anne kan\u0131na ge\u00e7erek t\u00fcm Rh(+) antijen ta\u015f\u0131yan h\u00fccreleri bulur ve anne savunma sistemi hen\u00fcz bu Rh(+) antijenleri g\u00f6rmeden bunlar\u0131 par\u00e7alayarak ilk temas\u0131 engeller.<\/p>\n

Anti-Rh-immunglobulinleri (antikorlar\u0131) ilk temas\u0131 her zaman ba\u015far\u0131l\u0131 bir \u015fekilde engelleyemeyebilirler. Ancak d\u00fczenli antenatal takibe gelen gebelerde 28. gebelik haftas\u0131nda ve do\u011fumdan sonraki ilk 72 saatte olmak \u00fczere toplam iki doz uyguland\u0131klar\u0131nda ileriki gebeliklerde problem ortaya \u00e7\u0131kma olas\u0131l\u0131\u011f\u0131 binde 1 kadar d\u00fc\u015f\u00fckt\u00fcr. Do\u011fum sonras\u0131 tek doz uygulamada ba\u015far\u0131s\u0131zl\u0131k oran\u0131 %2’ye \u00e7\u0131kar.
\nAnti-Rh-Antikorlar\u0131 hangi durumlarda uygulan\u0131r?<\/strong>
\nDo\u011fum \u00f6ncesi hi\u00e7 antenatal takibe gelmemi\u015f bir Rh (-) gebede, babaRh(+) ise do\u011fum sonras\u0131 bebe\u011fin kan grubunun pozitif bulunmas\u0131 ve Direkt Coombs’un da negatif bulunmas\u0131 durumunda bir doz ila\u00e7 ilk 72 saatte kal\u00e7adan uygulan\u0131r. Burada ama\u00e7 do\u011fum esnas\u0131nda bebekten anneye ge\u00e7en Rh(+) antikorlar\u0131n annenin savunma sistemini harekete ge\u00e7irmesini \u00f6nlemek ve ileriki gebeliklerde daha h\u0131zl\u0131 cevap vermesine engel olmakt\u0131r.
\nD\u00fczenli olarak antenatal takiplere gelen gebelerde baba Rh(+) ise ayl\u0131k IDC incelemesi yap\u0131l\u0131r. 28. haftada IDC incelemesi negatif ise bebe\u011fin kan grubu bilinememesine kar\u015f\u0131n %85 olas\u0131l\u0131kla Rh(+) olaca\u011f\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurularak bir doz uygulan\u0131r. Do\u011fum sonras\u0131 bebe\u011fin kan grubu tayini ve DC sonucuna g\u00f6re ikinci doz uygulan\u0131r.<\/p>\n

Gebeli\u011fin herhangi bir d\u00f6neminde ge\u00e7irilen bir vajinal kanamada, d\u00fc\u015f\u00fck tehdidi ve d\u00fc\u015f\u00fckten sonra, gebeli\u011fin k\u00fcrtajla sonland\u0131r\u0131lmas\u0131ndan sonra, amniosentez, plasenta biopsisi ya da kordosentez gibi m\u00fcdahalelerden sonra da baba Rh(+) ise mutlaka bir doz ila\u00e7 uygulan\u0131r. Burada ama\u00e7 bebe\u011fin tayin edilemeyen kangrubunun Rh(+) olmas\u0131 durumunda Rh(-) anne kan\u0131nda antikor \u00fcretimini engellemektir.
\nBaba Rh(-) ise herhangi bir Rh uygunsuzlu\u011fu s\u00f6z konusu olmad\u0131\u011f\u0131ndan ilac\u0131 uygulamak anlams\u0131zd\u0131r.
\nBebek Rh (-) do\u011fmu\u015f ise ila\u00e7 uygulanmas\u0131n\u0131n bir anlam\u0131 yoktur.
\nBebekte Direkt Coombs (+) bulunursa bu durumda zaten annenin savunma sistemi Rh(+) kanla \u00e7oktan harekete ge\u00e7mi\u015ftir. \u0130la\u00e7 uygulanmas\u0131 anlams\u0131zd\u0131r.<\/p>\n

\u0130lk 72 saat i\u00e7inde m\u00fcmk\u00fcn olan en erken saatlerde uygulama yap\u0131lmal\u0131d\u0131r. 72 saat ge\u00e7ti\u011finde anne kan\u0131 Rh(+) h\u00fccrelere kar\u015f\u0131 savunma cevab\u0131 olu\u015fturmak i\u00e7in yeterli s\u00fcreyi bulmu\u015ftur. Yine enjeksiyon anlams\u0131zd\u0131r.
\nHerhangi bir antenatal incelemede IDC pozitif bulundu\u011funda immunize Rh uygunsuzlu\u011fu s\u00f6z konusudur ve bu durumlarda tedavi yakla\u015f\u0131m\u0131 ayr\u0131 bir y\u00f6n kazan\u0131r.
\nAnti-Rh-antikorlar\u0131 i\u00e7eren ila\u00e7lar \u0131s\u0131ya ve \u0131\u015f\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 duyarl\u0131d\u0131rlar. Bu y\u00fczden \u0131\u015f\u0131ks\u0131z bir ortamda ve buzdolab\u0131nda saklan\u0131rlar ve bir yerden bir yere ta\u015f\u0131n\u0131rken de genellikle buz torbas\u0131 i\u00e7inde muhafaza edilirler. Allerji geli\u015fme ihtimaline kar\u015f\u0131 enjeksiyonlar anneye hastane \u015fartlar\u0131nda uygulan\u0131r.
\nKan uyu\u015fmazl\u0131\u011f\u0131n\u0131n nadir g\u00f6r\u00fclen di\u011fer \u015fekilleri (ABO, Kell, Duffy ve di\u011fer altgrup uygunsuzluklar\u0131) burada anlat\u0131lmam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Anne…<\/p>\n","protected":false},"author":4,"featured_media":6602,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1523],"tags":[3718,3719,3716,3720,3722,3721,3715,3717],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/6601"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/4"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=6601"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/6601\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/6602"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=6601"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=6601"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.coolkadin.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=6601"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}