Kalın bağırsakla vajina arasındaki kanaldır.

1 ) Rektovajinal fistül nedir?

Rektovajinal (rektovaginal) fistül, doğuştan olan veya yaşam boyunca makat bölgesine yakın son kalın bağırsak bölümü olan rektum ile kadınlık vajinanın arasında bulunan ve ortalama 9 cm uzunluğundaki rektovajinal (rektovaginal) septum üzerinde bir delik veya iştirak olması durumudur. Makat bölgesi (anorektal) fistüllerinin yaklaşık % 5’ini oluşturur. Rektum’un üst bölümünden veya sigmoid kolonun sebebiyet verdiği ve daha çok bağırsak divertiküllerinden dolayı meydana gelen fistüllere ise, ‘’kolovajinal fistül’’ ismi verilir.

2 ) Rektovajinal fistül neden meydana gelir?

Rektovajinal fistüllerin meydana gelme sebeplerinin arasında, doğum ve doğum ile alakalı meydana gelen travmalar ve cerrahi işlemler ilk sırada gelmektedir. Histerektomi (rahimin alınması ameliyatı) ve rektum, anüs gibi vajinaya yakın organlar ile alakalı yapılan cerrahi müdahalelerin ardından, rektovajinal fistül meydana gelebilmektedir. Bu durumların yanı sıra,

Radyoterapi,
inflamatuar
Bağırsak hastalıkları (Crohn hastalığı)
Bazı kanserler
Diğer sebeplerin arasında yer alır.

3 ) Rektovajinal fistülün çeşitleri nelerdir?

1. Yerleşime göre sınıflama

Alçak seviyeli rektovajinal fistül: Bu tipte olan fistüller, makat bölgesine yakın oldukları için, revisyonları da makat yolu ile (perineal yaklaşım) yapılır.
Yüksek seviyeli rektovajinal fistül: Bu tip fistüller ise, makata uzak oldukları için, daha risklidirler ve onarımları da daha çok karın yolu ile (abdominal yaklaşım) yapılır.
2. Büyüklüğe göre sınıflama

Rektovajinal fistül çapı, yaklaşık 1 ile 2 cm aralığındadır.
Küçük çaplı rektovajinal fistül: 0.5 cm çaptan küçük olan fistüller.
Orta çaplı rektovajinal fistül: 0.5 – 2.5 cm arasında olan fistüller.
Büyük çaplı rektovajinal fistül: 2.5 cm çaptan büyük olan fistüller.
4 ) Rektovajinal fistülün belirtileri nelerdir?

Rektovajinal (rektovaginal) fistül belirtileri, problemin sebebi ve boyutu ile alakalı olarak değişiklik gösterir. Deliğin küçük olduğu hastalar, ilk olarak sorunun farkına varmazlar. Ancak ilerleyen zamanlarda normal dışı bir durum olduğu anlaşılır.

Vajinadan gaz gelmesi
Vajinadan dışkı gelmesi: Bu durum daha çok, bu problemi yaşayan kadın ishal olduğu zaman ortaya çıkar.
Vajinadan kötü kokulu akıntı gelmesi
Vajinadan sık olarak iltihaplanma (vajinit) olması
Gaz veya dışkı kaçırma(gaz inkontinensi): daha çok makat kasında (anal sfinkter) zedelenme olduğu zaman ortaya çıkar.
İdrar kaçırma
Cinsel ilişki esnasında ağrı
Rektovajinal fistül (2)

5 ) Rektovajinal fistül tanısında hangi tetkikler yapılır?

Mavi boya testi: Vajinanın içerisine bir gazlı bez yerleştirilir ve makattan içeriye mavi boya (metilen mavisi) verilir. Rektovajinal (rektovaginal) fistül olması halinde, vajinanın içerisinde ki gazlı bezin bu mürekkep şeklinde boya ile maviye boyandığı fark edilerek teşhis koyulur.

Anoskopi: Yalnızca makat kanalının görüntülenmesi işlemidir.

Rektoskopi: Yalnızca rektum olarak ifade edilen kalın bağırsağın son bölümünün, endoskopi aracılığı ile incelenmesi işlemidir.

Sigmoidoskopi: Kalın bağırsağın sol yarısının endoskopi ile incelenmesi işlemidir. Basit bir lavman işleminin ardından yapılır.

Kolonoskopi: Kalın bağırsağın tamamının endoskopi ile incelenmesi işlemine denir. İşlemden bir gün önce müshil ilacı alınarak bağırsağın temizlenmesi sağlanır. Daha çok bir iltihabi bağırsak hastalığı şeklinde olarak karşımıza çıkan Crohn hastalığının teşhisi de oldukça önemlidir.

Fistülografi: Fistül deliği, ağzından içeriye bir kateter sayesinde, suda eriyen bir röntgen ilacı (kontrast madde) verilerek röntgen çekilir. Bu şekilde fistülün yerleşimi ve dağılımı hakkında bilgi edinmeye çalışılır

Bilgisayarlı tomografi: Bugünün koşullarında fistülografi ile sağlanmış olan bilgilere, daha çok bilgisayarlı tomografi ile daha detaylı bir şekilde ve leğen kemiği (pelvik taban) kaslarını da gösterecek şekilde ulaşabilmek mümkündür.

İntravenöz pyelografi (İVP): İdrar yolları röntgeni çekilerek, fistül il varsa fistül ile ilişkisi araştırılabilir.

Anorektal manometri: Makat içine bir kreter yerleştirilerek hastaya makat kaslarını kasması ve gevşetmesi istenilir ve bu yöntem sayesinde makat kaslarının gücü araştırılır.

Balon atılım testi: Makat içine yerleştirilen su ile dolu bir balonu, hastaya makat dışına itmesi istenilir. Balon 50 ile 60 ml sıvı ile şişirildiği zaman, hasta balonu makat içinde tutamaz ise, gaz ve dışkı tutamama (inkontinens) teşhisi konur

Anorektal elektromigrafi: Dış makat kasına (eksternal anal sfinkter) elektrot yerleştirilerek makat kaslarının gücü ölçülür.

Defekografi: Makat kanalının içine baryum adı verilen kireç benzeri ilaç doldurularak röntgen çekilir ve anorektal açı ölçülür ve bu değerlendirme sonucunda hastanın dışkı tutma yeteneği hakkında fikir edinilir.
Manyetik rezonans görüntüleme ( MRG ): Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile makat kaslarının durumu, kasta bir yırtık olup olmadığı belirlenir.
Erus: endoanal ultrasonografi – EAUS veya endorektal ultrasonografi – ERUS ile makat kaslarındaki yaralanma bölgesi gösterilebilir. Tanı değeri % 90-100 arasındadır.
6 ) Rektovajinal fistül nasıl tedavi edilir?

Daha çok, iltihabi bağırsak hastalığı olan olgularda, bunun temelinde yatan sorunu tespit ederek tedavi etmek gerekir. 5-asetil salisilik asit, kortizon, sulfasalazin, infliximab ve total parenteral beslenme tedavisi gibi destekle ile beraber, ameliyat öncesi hastayı hazırlamak gerekebilir.

Bazı hastalarda altta yatan sorunu tedavi etmek gerekir ve bağlamda, 5-asetil salisilik asit, kortizon, sulfasalazin, infliximab ve total parenteral beslenme tedavisi gibi desteklerle ameliyat öncesi hastayı hazırlamak gerekebilir.

Bazı hastalarda leğen kemiği içinde apse (pelvik apse) gelişimi söz konusu olabilir ve bu apsenin boşaltılması yararlı olur.
Bu hazırlıklar sonrasında hasta ameliyata hazır hale gelir ve rektovajinal (rektovaginal) fistüllerin kesin tedavisi ameliyat ile olur.