Regl düzensizliği yaşayan ve regl olmayan kişilerde görülen bir hastalıktır. Adet kanamasının gecikmesi veya olmaması polikistik over sendromu’nda sık görülen şikayetlerdir. Bu kişiler genellikle 1 yıl içinde 8 defa veya daha az sayıda adet olurlar. Uzun süre adet olamama durumu rahim iç tabakasının kalınlaşmasına neden olmaktadır. Kalınlaşan rahim iç tabakasının dökülerek atılması sonucunda bu kişilerde uzun süre devam eden, yoğun miktarda, koyu renkli, pıhtılı kanamalar görülebilmektedir. Uzun süre adet olamama durumu rahim iç tabakasının kalınlaşmasına neden olarak rahim iç tabakası (endometriyum) kanseri riskini de arttırmaktadır.

Bir adet döngüsü adet kanamasının 1. gününden itibaren başlayan ve takip eden adet kanamasının 1. gününe kadar devam eden dönemdir (Örneğin; 30 günlük süre). Adet döngüsünün sonunda adet kanamasının olması genel olarak o adet döngüsünde yumurtlamanın gerçekleştiğini göstermektedir. Buna göre örneğin; Her ay bir kere adet kanaması olan bir kadında bir yıl içinde ortalama 12 defa yumurtlama gerçekleşir, 2 ayda bir kere adet kanaması olan bir kadında 1 yıl içinde ortalama 6 defa, 6 ayda bir kere adet kanaması olan bir kadında ise 1 yıl içinde sadece ortalama 2 defa yumurtlama gerçekleşir. Fakat, polikistik over sendromu olan kadınların bir kısmında, her ay bir kere düzenli adet görülmesine rağmen, yumurtlama olmamaktadır. Bu nedenle düzenli adet kanaması olan bir kadında eğer tüylenme artışı, sivilce, saç dökülmesi ve kilo artışı gibi polikistik over sendromu’nun diğer belirtileri varsa yumurtlamanın olup olmadığı araştırılmalıdır.

Yukarıdaki ultrason resmi bir polikistik over (yumurtalık) görüntüsüdür. Yumurtalığın ortasında bulunan beyaz alanın çevresine dizilmiş kırmızı renkli ok ile gösterilen siyah renkli, yuvarlak, küçük keseciklerin içinde yumurtalar bulunmaktadır.

Aşağıdaki 1. grafikte görüldüğü gibi bir adet döngüsünde FSH, LH, Estradiol ve Progesteron hormonlarının miktarları döngünün belirli günlerinde değişiklik göstermektedir. Bu hormonların miktarlarındaki bu değişiklikler sonucunda yumurtayı içinde taşıyan küçük keseciğin büyümesi ve yumurtlama sağlanmaktadır. Adet kanaması ile birlikte yumurtalıklardan birinde yumurta taşıyan keseciklerden bir tanesi aşağıdaki 1. grafikte sarı renkli çizgi olarak görülen FSH hormonunun etkisiyle büyümeye başlar. Aynı zamanda aşağıdaki 1. grafikte mavi renk çizgi olarak görülen estradiol hormonu adet kanamasında vajinadan dışarı atılacak olan rahim iç tabakasının (endometriyum) kalınlaşmasını sağlar.

Belirli bir büyüklüğe gelen ve içinde olgun yumurtayı taşıyan keseciğin duvarı aşağıdaki 1. grafikte yeşil renk çizgi olarak görülen LH hormonu miktarının en üst düzeye ulaşmasından yaklaşık 36 saat sonra çatlar ve keseciğin içinde bulunan yumurta dışarıya atılır. Bu duruma yumurtlama denilmektedir. Ancak yumurtlamadan sonra yumurta sperm ile karşılaşırsa gebelik oluşur. Sperm ile karşılaşmadığı taktirde yaklaşık 14 gün sonra adet kanaması meydana gelir.

Yumurtlamadan 7 gün sonra aşağıdaki 1. grafikte kırmızı renk çizgi olarak görülen progesteron hormonu miktarı en üst düzeye ulaşır. Bu nedenle yumurtlamanın olup olmadığı kanda progesteron hormonu miktarının ölçülmesi ile tespit edilebilir. Progesteron hormonu en üst düzeye ulaştıktan yaklaşık 7 gün sonra adet kanaması olur. Bu şekilde 28 günlük bir adet döngüsü tamamlanır. Düzenli adet gören bir kadında yukarıda anlatılan olaylar her adet döngüsünde tekrarlanmaktadır.
Aşağıdaki grafikte görüldüğü gibi polikistik over sendromu’nda FSH, LH, Estradiol ve Progesteron hormonlarının miktarları normal bir adet döngüsünde olduğu gibi döngünün belirli günlerinde değişiklik göstermemektedir. Aşağıdaki grafikte 4 farklı renk çizgi olarak görülen hormonların miktarları adet döngüsü boyunca hep aynı düzeyde kalmaktadır. Bu nedenle yumurtayı taşıyan küçük keseciğin büyümesi ve yumurtlama gerçekleşmemektedir. Bunun sonucunda ortamda sperm ile karşılaşacak yumurta olmadığı için gebelik oluşmamaktadır. Bu durumda yumurtlama olmadığı için adet kanaması da olmamaktadır.

Yukarıdaki 2. grafikte mavi renk ok olarak görülen hattın sol tarafında kalan yumurtayı taşıyan küçük keseciğin yavaş büyümesi polikistik over sendromu’nda adet gecikmesine neden olmaktadır. Halbuki, yukarıdaki 2. grafikte mavi renkli okun sağ tarafında yumurtlamadan sonra oluşan olaylardan kaynaklanan bir sorun yoktur. Bu nedenle bir kişide ister polikistik over sendromu olsun ister olmasın eğer yumurtlama olduysa bundan 14 gün sonra adet kanaması gerçekleşir. Yumurtlamadan sonra adet kanamasına kadar geçen süre sabittir.

Polikistik over sendromu’nda adet kanamasında gecikmenin nedeni yumurtanın gelişip yumurtlama aşamasına ulaşmasının normalden daha uzun sürede gerçekleşmesidir. Buna göre örneğin; 14. günde olgun yumurta gelişirse (14 + 14) = 28. günde, 60 günde olgun yumurta gelişirse (60 + 14) = 74. günde, 180 günde olgun yumurta gelişirse (180 + 14) = 194. günde adet kanaması oluşur.

Tedavi; Polikistik over Sendromu’nda adet düzensizliğinin tedavisi kişinin bulunduğu polikistik over sendromu alt grubuna ve yukarıdaki grafikte mavi renk oklarla gösterilen kriterlere göre belirlenmektedir.

Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi doğum kontrol hapı kullanımının tedavide yeri yoktur. Doğum kontrol hapları polikistik over sendromu’nu tedavi etmemektedir. Bu haplarla meydana gelen adet kanaması yumurta gelişimi ve yumurtlama olmadan oluşmaktadır. Bu nedenle bu kanama gerçek bir adet kanaması değildir. Doğum kontrol hapları adet düzensizliğini tedavi etmemekle birlikte bir çok yan etkiye neden olabilmektedir. Polikistik over sendromu olan ve uzun süre doğum kontrol hapı kullanan fazla kilolu kadınlarda damar tıkanıklığı, selülit, varis, insülin direnci, depresyon, pankreas iltihabı, safra kesesi taşları, kilo artışı ve meme kanseri gibi doğum kontrol hapı kullanımına bağlı olan yan etkiler daha kolaylıkla ortaya çıkabilmektedir.

Tedavi seçeneklerinden günlük hareket artışı ve beslenme biçiminin düzenlenmesi, insülin duyarlılığını arttıran ilaçlar ve ameliyat kişiden kişiye göre farklı şekillerde bazen birden fazla tedavi seçeneği birlikte, bazen de bir tedavi seçeneği tek başına uygulanmaktadır.

Yumurtalık ameliyatı (Laparoskopik ovarian drilling) miktarı ve etkinliği artmış olan erkeklik hormonlarının (testosteron ve androstenedion gibi) etkinliğini ve miktarını azaltarak ve insülin direncine karşı insülin duyarlılığını artırarak etki gösteren bir tedavi seçeneğidir. İnsülin direncine karşı insülin duyarlılığının artması erkeklik hormonlarına bağlanarak onları etkisiz hale getiren Sex Hormone Binding Globulin miktarını arttırır. Kişinin polikistik over sendromu’nun hangi grubuna (A,B,C) girdiği, ultrasonda yumurtalıklarının görünümü, erkeklik hormonlarının (testosteron ve androstenedione gibi) kan düzeylerinin yüksek olması, erkeklik hormonlarına bağlanarak onları etkisiz hale getiren Sex Hormone Binding Globulin miktarının düşük olması, insülin direnci, şeker hastalığı, kilo fazlalığı veya şişmanlık ameliyat kararının verilmesinde önem taşımaktadır.