Oyuncak çocuğunuzun karakter gelişimini etkiler mi? Hangi oyuncaklar ne zaman alınmalı? Oyuncak sadece bir eğlence veya öğrenme midir?

Çocuk merak ve faaliyette bulunma gereksinimi ile oyun oynamaya başlar. Bu deneme araştırma girişimlerini rahatlıklayürütebileceği ortamın ve oyuncakların sağlanması önemlidir. Seçilen oyuncak çocukta merak uyandırmalı, kas gelişimini desteklemeli, girişimciliği ve düş gücünü arttırmalıdır. Daha da önemlisi çocuğu problem çözmeye yönlendirmelidir.

Çocuğun isteyerek ve hoşlanarak içinde yer aldığı fiziksel, bilişsel, dilsel, duygusal ve sosyal gelişiminin temeli olanoyun, etkin bir öğrenme süreci olmasının yanı sıra çocuğun kendini ifade etmesine olanak sağladığı için de önemlidir.Çocuk oyun aracılığıyla duygusal yönden rahatlar ve çevresindeki bireylerle ilişkilerinde kendisine düşen rolü oynayarak kişilik gelişimini sürdürür.

Çocuğun oyun sırasında oyuncakları aracılığıyla gerçek yaşama atıfta bulunan sahneler ya da hayali oyun sahneleri yaratması çocuğun anne baba veya sosyal çevresi ile ilgili kaygılarını oyun içinde çözüme kavuşturarak rahatlamasına olanak tanır.

Oyuncakları yaşlara göre gruplandırdığımızda; bebeklik döneminde tüm duyuları uyaran renkli ve ses çıkaran çıngırak, dönence gibi oyuncaklar cazip gelmektedir. Bu dönemlerde merakları artmış olan çocuklar deneme yanılma yoluyla basit problemlerin çözümünü bulabilir, değişik şekil ve boyutlardaki tüm araç ve gereçleri oyuncak gibi kullanarak yeni oyunlar yaratabilmektedir. Dolayısıyla bütünü parçalara ayırmasını sağlayan yapbozlar ve bultaklar, içini doldurup boşaltmasına fırsat veren karton kutular, üst üste koyarak kule oluşturmasını sağlayan küpler ilgisini çekmektedir.

Yaşı büyüdükçe mutfak ve tamir malzemeleri, oyuncak bebekler, arabalar ve tabancalar da okul öncesi çocukların gözdesidir. Mutfak oyuncakları ile yemek yapması bir kız çocuğu için cinsiyet gelişiminde anneyi model olarak almasında etkindir. Aynı durum tamir oyuncakları ile oynayan erkek çocuk içinde babayı örnek almasında önemlidir. Oyuncak bebek ile oynayan çocuk bir oyuncak bebeği giydirerek, besleyerek annelerinin onlar için yarattıkları dünyayı taklit ederler. Bu sayede sorumluluk almayı öğrenirler, doyurma, ilgi verme ve şefkat duygusunu öğrenirler.

Çocuk büyüdükçe oyuncakları arasına satranç, kızmabirader gibi grup oyuncakları eklenmekte, hayal gücü ve yaratıcılığa fırsat veren legolar ve inşa oyuncakları ilgi alanlarını oluşturmaktadır. Legolarla çeşit çeşit biçimler yaratmak, modelleri yeniden kurmak çocuğun düş gücünü çalıştırdığı gibi algılama duyusunu da geliştirir. Satranç, kızmabirader gibi akıl yürütmeye dayalı oyunlar ise mantık, rekabet, el ve göz koordinasyonunu geliştirirken aynı zamanda kazanma ve kaybetme gibi duyguları ortaya çıkarmaktadır.

Bunun yanı sıra kahramanlaştırdığı ve kendisiyle özdeşim kurduğu oyuncak bebek ve kaslı vücutlarıyla, üstün güçleri olan süper kahraman oyuncakları ile oynamak onlara büyük zevk vermektedir. Bu oyuncaklar çocukların zihninde beden imajı oluşturmakta, saldırganlık dürtülerinin ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır. Bu açıdan düşünüldüğünde bu tarz oyuncakların karakter gelişimi üzerinde olumlu etkileri olduğundan söz etmek mümkün değildir.

Okul çağına gelen çocuk, daha soyut oyunlara yönelmekte, tabanca, bebek gibi oyuncaklara bilgisayar oyunları ve oyun konsolları eşlik etmektedir. Bu sanal oyuncakların çocukların karakterleri üzerindeki etkileri hem olumlu hem olumsuz olabilmektedir.Problem çözme becerisini, çok yönlü ve boyutlu düşünme yetisini kuvvetlendirdiği gibi arkadaşlarından uzaklaştırarak saldırganlaştırabilmekte, hırslanmalarına, kaybetmekten dolayı üzüntü duymalarına ve yenmek için daha çok bu oyunlara hapsolmalarına neden olmaktadır. Okul öncesi dönemde başlayan büyük parçalı yapboz oyunları yerini küçük ve çok parçalı ve ince ayrıntıları olan maket ve yapbozlara bırakmaktadır. Yapboz sayesinde zihinsel bir çaba harcayan çocuk düşünme ve çözüm bulma çabasına girer. Parçaları birleştirerek ortaya koyduğu bütün ile kendine güveni de artacaktır.

Görülüyor ki; çocuk içinde bulunduğu yaş döneminde edindiği becerileri geliştirecek olan oyuncaklara daha eğilimlidir. Oyuncak çocuğa kendine ait bir dünya yaratmanın yanı sıra ebeveyninde bu dünyaya katılmasını sağlayan bir kapıdır. Bir arada oyun oynayan anne baba ve çocuk arasında oyun ve oyuncak aracılığıyla bir iletişim kurulur. Birlikte oyun oynayan ailelerde anne babalar, aldıkları oyuncakların çocuk üzerindeki etkilerine tanık olarak çocuklarının karakterlerini olumlu yönde geliştirmeye yardımcı olur.