Ostorojene bağlı olarak oluşan bir hastalıktır. Adenomyozis, normalde rahim içerisinde yer alan endometrial dokuların, rahimin kas tabakasına doğru ilerlemesi sonucu oluşur. Bu hastalık genellikle üreme çağının ileri dönemlerinde ve çocuk doğurduktan sonra görülür. Üreme çağı ve üzerindeki kadınların %10-20’sinde görülürken, herhangi bir nedenle yapılmış histerektomi (rahmin ameliyatla çıkarılması) materyallerinde % 50-60 oranında görülmektedir.

Adenomyozis

Adenomyozis ve endometriozis iki farklı hastalık olmakla beraber bazı hastalarda her iki hastalık bir arada olabilir. Hastalığın sebebi genellikle bilinmez, ancak hastalık tipik olarak menopozdan sonra kaybolur. Ciddi adenomyozis şikayetleri olan kadınlarda birtakım tedaviler uygulanabilmekle beraber histerektomi(rahim alınması) kesin çözümdür.

Adenomyoziste rahim tamamen ve homojen olarak büyümüştür. Adenomyozisin rahimin her tarafında değilde lokal bir alanda bulunmasına ise adenomyoma denir.

Adenomyozisin belirtileri nelerdir?

Adenomyozis hastalarında bazen hiç belirti olmayabilir veya hafif rahatsızlıklar görülebilir. Ancak çoğu vakada belirgin şikayetler mevcuttur. En sık görülen belirtiler şunlardır:

Aşırı ve uzun süren adet kanaması
Adet sırasında ciddi kramplar veya karın bölgesinde bıçak saplanır gibi ağrı
Tüm adet süresince devam eden kramplar ve yaş ilerledikçe artan şikayetler
İlişki sırasında ağrı
Adet dışı dönemlerde de ara kanamalar
Adet sırasında pıhtılı kanama
Rahim genellikle iki-üç katına kadar büyüyebilir. Hastaların bir kısmı karınlarının alt kısmının büyüdüğünden veya hassaslaştığından şikayet edebilir.

Adenomyozis kanser değildir ve kansere dönüşmez. Ancak aşırı kanamalar ve ağrılar hayat kalitesini çok bozabilir. Hasta kanamanın ne zaman ve nerede başlayacağını kestiremediğinden dolayı pek çok aktiviteden kendini uzaklaştırabilir. Adet ağrıları hastayı depresyona sokabilir, çaresiz ve öfkeli hissetmesine sebep olabilir. Bu süreç uzarsa aşırı kanamalar kronik anemiye yol açabilir.

Adenomyozisin nedenleri nelerdir?

Adenomyozisin nedenleri bilinmemektedir. Bu konuda birkaç teori vardır:

Bazı uzmanlar adenomyozisin oluşum şeklinin endometrial hücrelerin rahimin kas tabakasına doğru ilerlemesi ile olduğunu düşünmektedir. Sezeryan gibi rahime yapılan kesiler bu hücrelerin kas tabakasına ilerlemesini kolaylaştırabilir.

Bazı uzmanlar ise adenomyozisin doğuştan olduğunu düşünmektedir.

Bir başka teoride adenomyozisin doğum sonrası iltihaplanmaya bağlı oluştuğudur.

Adenomyozisin sebebi ne olursa olsun, adenomyozis, estrojen bağımlı bir durumdur. Menopoz gibi estrojenin azaldığı durumlarda, adenomyozis geriler.

Risk faktörleri nelerdir?

Sezeryan veya myom alınması gibi rahime kesi yapılan cerrahiler
Doğum
Orta yaş
Adenomyozis genellikle 40-50 yaş arasındaki kadınlarda görülür. Bunun nedeninin bu yaş grubundaki kadınların gençlere göre daha uzun süre estrojene maruz kalması olabilir.

Nasıl teşhis edilir?

Adenomyozisin teşhisinde en önemli faktör doktorun şikayetler doğrultusunda bu hastalıktan şüphelenmesidir. Yapılan pelvik muayenede rahim homojen olarak büyümüştür. Ultrasondafundusun çeşitli kısımları kalın, endometrial kavite irregüler olarak gözlenir. En doğru teşhis Magnetik rezonans görüntüleme ile konur.

Adenomyozis nasıl teşhis edilir?

Ultrasonografi görüntüsü

Adenomyozis

MRI görüntüsü

Düzensiz ve aşırı kanamalar myomlarda da görülebildiğinden ençok myomlarla karışır. Myomda kitlenin sınırları ultrasonda net olarak görülür ve ameliyatta bu sınırlardan ayrılabilirken, adenomyoziste sınırlar net olarak görülmez ve ameliyatta ayrılamaz. Çoğu zamanda teşhis çeşitli nedenlerle yapılan rahim alma ameliyatlarında patoloji sonucuyla belirlenir.

Tedavide neler yapılabilir?

Adenomyozis menopozdan sonra gerilediği için tedavide en önemli noktalardan biri hastanın menopoza ne kadar yakın olduğudur. İkinci önemli noktada hastanın şikayetlerinin şiddetidir.

Orta derecede büyük uterusta, adet sırasında şiddetli pelvik ağrı ve aşırı adet kanaması yoksa tedavi etmek gereksizdir.

İlaç tedavileri:

Anti-inflamatuar ilaçlar:

Çok şiddetli kanaması olmayan ve menopoza yakın hastalarda etken maddesi ibuprofen gibi anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar adet olmadan iki-üç gün önce başlanıp adet süresince kullanılır. Ağrıyı ve adet miktarını bir miktar azaltabilir

Horman tedavileri:

Ağır kanma ve ağrıyı azaltmak için doğum kontrol haplar, sadece proesteron içeren ilaçlar veya GnRH analogları kullanılabilir. Ancak GnRH anologları hastada menopoz benzeri etkiler yapacağından 6 aydan fazla önerilmez. Doğum kontrol ilaçları ve yalnızca progesteron kapsayan ilaçların etkisi de sınırlı olup ancak geçici bir rahatlama sağlayabilir. Levonorgestrol içeren rahim içi sistemler (MİRENA gibi) de adenomyozisli hastalarda geçici olarak etkili olabilir.

Histerektomi (rahimin alınması):

Adenomyozisin kesin çözümü histerektomidir. Bu hastalarda yumurtalıkların alınmasına gerek yoktur. Bu sayede de hasta ameliyat sonrası menopoz sıkıntıları yaşamaz.